1
BSRB kallar eftir því að tímabil atvinnuleysisbóta verði lengt tímabundið í fjögur ár og stjórnvöld grípi til frekari aðgerða til að bæta kjör atvinnulausra og lágtekjufólks.
Í ályktun fundar formannaráðs BSRB, sem nú er nýlokið, er þess krafist að stjórnvöld grípi þegar í stað til tímabundinna aðgerða til að bæta kjör atvinnulausra og auki einnig stuðning við lágtekjufólk til lengri tíma.
Könnun sem Varða – rannsóknarstofnun vinnumarkaðarins framkvæmdi, og
2
atvinnuleysisbæturnar.
Atvinnuleysi hefur aukist mikið undanfarið vegna afleiðinga heimsfaraldurs kórónaveiru. Enn er mikil óvissa um framhaldið, en flestir spá því að atvinnuleysi muni aukast eitthvað áfram inn í haustið og veturinn ... fyrirkomulagi. Það byggir á því að virkni sé góð, fyrir einstaklinga og samfélagið, og fólki farnist betur ef það hefur eitthvað fyrir stafni í stað þess að vera í atvinnuleysi í lengri tíma. Þó virðist skorta upp á að hugað sé að fjárhagslegu öryggi
3
Greinin fjallar um atvinnuleysi ungs fólks á Norðurlöndum og er rituð í tilefni af ráðherrafundi norrænu ráðherrana í Reykjavík vegna 60 ára afmæli sameiginlegs vinnumarkaðar á Norðurlöndum. Ráðherrafundurinn hefst í dag, 21. mái og stendur til morguns ... ..
.
Alvarlegt atvinnuleysi ungs fólks á Norðurlöndum.
Ungt fólk á Norðurlöndum nýtir sér óspart sameiginlegan norrænan vinnumarkað. Það á ekki síst við um sænsk ungmenni ... sem fara iðulega til Noregs eða Danmerkur í atvinnuleit. Íslensk ungmenni hafa lengi litið á það sem sjálfsagðan kost að sækja atvinnu og menntun í öðru norrænu landi. Engu að síður mælist atvinnuleysi ungs fólks á Norðurlöndum 18%, þar af eru 15 ... % langtímaatvinnulausir, sem er mjög alvarlegt mál. Atvinnuleysi ungs fólks er ein stærsta áskorun sameiginlegs vinnumarkaðar á Norðurlöndum..
Atvinnuleysi ungs fólks fylgja alvarleg ... samfélagsleg og félagsleg vandamál vegna þess að ungt fólk kemst ekki inn á vinnumarkaðinn sem hindrar síðan þátttöku þeirra í samfélaginu. Lakari atvinnuhorfur ungs fólks á Norðurlöndum hafa einnig áhrif á það landið þar sem atvinnuleysi ungs fólks
4
Mikil umræða um stöðu atvinnumála í Evrópu og atvinnuleysi ungs fólks hefur farið fram á þingi ETUC, Evrópusambands verkalýðsfélaga, sem nú stendur yfir í París. Einnig
5
Efnahagskreppan af völdum COVID-faraldursins hefur komið sérstaklega þungt niður á ungu fólki og erlendum ríkisborgurum hér á landi. Atvinnuleysi er afar mismunandi eftir landsvæðum og kynbundin áhrif COVID-kreppunnar hafa meðal annars komið ... fram í hlutfallslega mikilli aukningu atvinnuleysis meðal kvenna með grunnskólapróf og í auknu álagi af ólaunaðri vinnu.
Þetta er á meðal þess sem fram kemur ... fyrstu skýrslu er athygli sérstaklega beint að hópum í viðkvæmri stöðu á vinnumarkaði og áhrifum faraldursins á þá. Í efnahagslegu tilliti hefur samdráttur á Íslandi bitnað á erlendum ríkisborgurum umfram íslenska. Atvinnuleysi í þessum hópi er mjög mikið ... og langt umfram meðaltal í landinu. Atvinnuleysi meðal ungs fólks er einnig vaxandi og mælist rúm 18% í aldurshópnum 16-24 ára.
Vakin er athygli á að atvinnuleysi og ógn við afkomu geti aukið hættu á vinnumarkaðsbrotum gegn launafólki ... í fjarvinnu. Konur í lægri menntunar- og tekjuflokkum verða fyrir mestum áhrifum í yfirstandandi efnahagssamdrætti.
Fyrirliggjandi tölur gefa til kynna að atvinnuleysi komi af miklum þunga niður á íbúum Suðurnesja og Suðurlands. Hlutfallsleg aukning
6
á á byrðar almennings til að mæta tekjumissi muni það magna vandann sem ríkissjóður standi frammi fyrir, valda auknu atvinnuleysi og skila þeim sem mest þurfa á hjálp að halda lakari þjónustu ... vandann, valda auknu atvinnuleysi og skila þeim sem mest þurfa á hjálp að halda lakari þjónustu með skelfilegum afleiðingum fyrir þjóðina alla til lengri og skemmri tíma litið
7
þingmenn og aðilar vinnumarkaðsins munu taka þátt í pallborðsumræðum um þennan mikilvæga málaflokk. NFS, Norræna verkalýðssambandið, hefur undanfarið beint sjónum sínum sérstaklega að atvinnuleysi ungs fólks á Norðurlöndum sem er víða mjög hátt og hvatt
8
Þegar dregur saman í efnahag þjóða og atvinnuleysi eykst verður samdráttur í tekjum ríkissjóðs og halli eykst. Oft er brugðist við með niðurskurði í opinberri þjónustu og greiðslum frá ríkinu eins og almannatryggingum og barnabótum. Sú leið veldur oftast enn ... frekari samdrætti í eftirspurn og atvinnuleysi. Önnur og mun betri leið til að bregðast við er að auka opinberar fjárfestingar.
Samkvæmt hagfræðikenningum eru opinberar framkvæmdir, svo sem vegagerð, byggingar og fleiri framkvæmdir góð leið
9
efnisþátta. Þar verður sérstaklega fjallað um atvinnuleysi ungs fólks og hvernig megi vinna gegn því. Þá verður fjallað um stöðu kvenna og flóttamannavandann og hlutverk verkalýðshreyfingarinnar. Umfjöllun
10
í sóttkví.
Afkoma heimilanna verði tryggð.
Frá upphafi faraldursins hefur BSRB lagt höfuðáherslu á að tryggja afkomu heimila landsins. Nú þegar atvinnuleysi hefur aukist gríðarlega er mikilvægara en nokkru sinni að fjárhæðir ... í uppsagnarfresti með stuðningi úr ríkissjóði nema að hámarki 633.000 krónum á mánuði.
Atvinnuleysi er fólki almennt erfitt og fjárhagslegt óöryggi sem því veldur mikill streituvaldur. Með hækkun tekjutengdra atvinnuleysistrygginga og hækkun
11
Í umsögn bandalagsins, sem send hefur verið Alþingi, er því fagnað að grípa eigi til aðgerða til að styðja við fyrirtæki sem voru með gott rekstarhæfi áður en efnahagsáhrifa faraldursins hafi farið að gæta enda muni það tryggja minna atvinnuleysi ... launahækkunum kjarasamninga, sem hefði kallað á 17 þúsund króna hækkun um áramót og 24 þúsund krónur frá 1. apríl næstkomandi.
„ Atvinnuleysi hefur aukist mikið á síðustu misserum og var 5 prósent áður en áhrifa heimsfaraldursins fór að gæta í íslensku
12
.
Samkvæmt niðurstöðum rannsóknarinnar er staðan svipuð í öllum landshlutum að því er varðar hlutfall þeirra sem fá greidda fjárhagsaðstoð frá hlutaðeigandi sveitarfélagi í kjölfar atvinnuleysis, að Suðurnesjum undanskildum. Þar er hlutfallið umtalsvert hærra
13
Á sama tíma og stjórnvöld grípa til aðgerða til að sporna gegn gríðarháu atvinnuleysi í heimsfaraldri kórónaveirunnar berast fréttir af opinberum stofnunum sem hafa ákveðið að segja upp lægst launaðasta starfsfólkinu sínu í hagræðingarskyni ... gagnvart starfsfólkinu að grípa til uppsagna nú þegar stærsta efnahagslega áskorunin sem við stöndum frammi fyrir er stóraukið atvinnuleysi, nema rekstrarvandi sé svo verulegur að hann leiði að óbreyttu til gjaldþrots. Þá er það langt frá því sanngjarnt
14
að fjöldinn hefur nánast staðið í stað á undanförnum árum. Í þessum samanburði ber einnig að hafa í huga að fjölda starfandi á almennum vinnumarkaði hefur fækkað vegna atvinnuleysis, sérstaklega í ferðaþjónustu.
Hagsmunasamtök fyrirtækja vita ... vegna heimsfaraldursins og í raun má furðu sæta að starfsfólki hafi ekki verið fjölgað meira til samræmis við aukna þörf. Ríki og sveitarfélög brugðust líka við atvinnuleysi með tímabundnum ráðningum í átakinu Hefjum störf og með því að auka fjölda sumarstarfa
15
en það mun óhjákvæmilega hafa tímabundnar efnahagslegar afleiðingar í för með sér og ýta enn frekar undir atvinnuleysi.
Mikilvægar aðgerðir stjórnvalda.
Stjórnvöld kynntu um helgina fyrsta áfanga til að bregðast við áhrifum heimsfaraldurs ... sambærilegar þeim sem nágrannar okkar á hinum Norðurlöndunum eru með í undirbúningi, eða hafa þegar hrint í framkvæmd að einhverju leyti. Megináherslan er á að tryggja störfin og sporna við atvinnuleysi. Aðgerðirnar miða að því að fyrirtæki með góðar
16
Gísladóttir, framkvæmdastjóri Vörðu..
Erlendar rannsóknir hafa sýnt að tengsl eru á milli geðheilsu og kyns, aldurs, uppruna, menntunar, tekna, fjárhagsþrenginga og atvinnuleysis. Nýlegar rannsóknir benda einnig
17
vegna efnahagsáhrifa Covid-19 sem leiddi til mikils atvinnuleysis. Á móti þurfti fleira starfsfólk hjá hinu opinbera, einkum til að bregðast við faraldrinum en einnig vegna fólksfjölgunar og hlutfallslegri fjölgun aldraðra. Sömuleiðis sköpuðu ríki og sveitarfélög störf ... til að bregðast við atvinnuleysinu í samræmi við vinnumarkaðsaðgerðir sem samtök launafólks og SA tóku þátt í að þróa. Tölur Hagstofunnar um þróun starfsmannafjölda ættu því ekki að koma neinum á óvart og síst af öllum stærstu hagsmunasamtökum fyrirtækja
18
er í áætluninni geti hægt á efnahagsbata næstu ára.
Í umsögninni eru stjórnvöld hvött til að bregðast við miklu atvinnuleysi af fullum þunga. BSRB fagnar átaki stjórnvalda sem ætlað er að skapa um 7.000 störf fyrir atvinnulausa en bendir á að þessi aðgerð
19
hjálparsamtaka eða fá mataraðstoð.
Erfiðleikarnir miklir meðal innflytjenda.
Atvinnuleysi er mun hærra meðal innflytjenda en innfæddra, um 24 prósent samanborið við 15,2 prósent samkvæmt tölum Vinnumálastofnunar sem vitnað er til í skýrslu Vörðu
20
munu hafa alvarlegar afleiðingar í för með sér fyrir samfélagið allt og stuðla að lakari velferðarþjónustu, auknu atvinnuleysi og um leið stórauknum brottflutningi fólks úr landi. Allt mun þetta þegar upp verður staðið kosta okkur talsvert hærri