1
Hækka þarf atvinnuleysisbætur til að tryggja afkomu fólks sem misst hefur vinnuna vegna faraldurs kórónaveirunnar og hækka bætur almannatrygginga til öryrkja, sagði Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, hagfræðingur BSRB, í viðtali í Silfrinu ... í Sjónvarpinu í gær.
„Þegar við hjá BSRB veittum umsögn um fjárlögin sem nú eru í gildi vöruðum við við því að það væri verið að hækka atvinnuleysisbætur og lítið, sem og bætur almannatrygginga. Þær voru ekki hækkaðar til samræmis ... við kjarasamningsbundnar hækkanir,“ sagði Sigríður. „Svo gerist það sem enginn vissi þá að það sannarlega reynir á þetta kerfi sem aldrei fyrr.“.
Bæði grunn atvinnuleysisbætur og tekjutengdar bætur eru of lágar. „Okkar verkefni núna í þessum ömurlegu aðstæðum
2
Afturvirk hækkun á launum vegna launaþróunartryggingar getur haft áhrif á atvinnuleysisbætur og greiðslur úr fæðingarorlofssjóði samkvæmt upplýsingum ... til viðbótar við samningsbundnar hækkanir.
Samkvæmt upplýsingum frá Vinnumálastofnun geta afturvirkar greiðslur haft áhrif á atvinnuleysisbætur. Þeir sem eiga rétt á slíkum afturvirkum greiðslum og fá greiðslur úr atvinnuleysistryggingasjóði þurfa
3
atvinnuleysisbæturnar.
Atvinnuleysi hefur aukist mikið undanfarið vegna afleiðinga heimsfaraldurs kórónaveiru. Enn er mikil óvissa um framhaldið, en flestir spá því að atvinnuleysi muni aukast eitthvað áfram inn í haustið og veturinn ... . BSRB hefur kallað eftir því að atvinnuleysisbætur verði hækkaðar og að þær fylgi launahækkunum kjarasamninga..
Síðustu vikur hefur verið töluverð umræða um fjárhæð bótanna og lengd tímabils tekjutengingar. Þeim sjónarmiðum hefur verið haldið
4
Fyrirtæki geta nú lækkað starfshlutfall starfsmanna allt niður í 25 prósent og starfsmenn fengið atvinnuleysisbætur á móti eftir að Alþingi samþykkti lagabreytingar til að bregðast við heimsfaraldri kórónaveirunnar.
Breytingar á lögum ... starfshlutfall þeirra að einhverju leyti. Með lögunum geta starfsmenn sótt um atvinnuleysisbætur á móti þegar starfshlutfall þeirra er minnkað um allt að 75 prósent. Þannig gæti starfsmaður haldið 25 prósent starfshlutfalli en þegið atvinnuleysisbætur upp að 75 ... sem gildir frá 15. mars til 1. júní, en stjórnvöld hafa sagst vera tilbúin til þess að framlengja úrræðið verði þess talin þörf.
Fjárhæð atvinnuleysisbóta ræðst af meðaltekjum starfsmanns á þriggja mánaða tímabili áður en hann fór í hlutastarf ... á grundvelli úrræðisins. Úrræðið á einnig við um sjálfstætt starfandi verktaka sem upplifa verulegan samdrátt í sínum rekstri, en tekjur þeirra á árinu 2019 eru ráðandi við mat á fjárhæð atvinnuleysisbóta.
Ef starfsmaður er með undir 400.000 krónur ... í mánaðarlaun heldur hann óskertum tekjum, en sá hluti sem nemur minnkuðu starfshlutfalli kemur úr Atvinnuleysistryggingasjóði. Hærri tekjur en 400.000 krónur skerðast hlutfallslega og samanlagðar greiðslur frá atvinnurekanda og atvinnuleysisbætur
5
rétt þeirra sem þegar voru á atvinnuleysisbótum þann 1. janúar 2015 á því að fá bætur í allt að 36 mánuði. Dómurinn hefur ekki áhrif á þá sem fengu fyrst greiddar atvinnuleysisbætur eftir 1. janúar 2015.
Samkvæmt upplýsingum frá Vinnumálastofnun ... hefur bótatímabil þeirra einstaklinga sem eru atvinnulausir og eru að þiggja greiðslur atvinnuleysisbóta í dag verið leiðrétt. Það eru um 1.200 einstaklingar.
Þá mun stofnunin á næstu vikum hafa samband við alla þá sem fullnýttu 30 mánuði af bótatímabili ... sínu eftir 1. janúar 2015 og fram til 1. júní 2017 í því skyni að leiðbeina þeim um hugsanlegan rétt sinn til atvinnuleysisbóta. Markmiðið er að búið verði að hafa samband við alla sem þetta á við um fyrir lok september. Enn fremur er það markmið ... Vinnumálastofnunar að hafa lokið greiðslu atvinnuleysisbóta til allra þeirra sem eiga rétt til þess á grundvelli dóms Hæstaréttar eigi síðar en í byrjun nóvember
6
til fólks í sóttkví og hlutabætur. Þá verða tekjutengdar atvinnuleysisbætur greiddar í sex mánuði í stað þriggja áður. BSRB styður aðgerðir stjórnvalda en telur að ganga þurfi lengra í ákveðnum tilvikum.
Það á til að mynda við um foreldra sem þurfa ... atvinnuleysisbóta fylgi launahækkunum sem samið hefur verið um í kjarasamningum undanfarin ár. Þá kallar BSRB eftir því að bótatímabilið verði lengt og tímabil tekjutengdra atvinnuleysisbóta sömuleiðis.
BSRB vill ítreka þá skoðun sína ... að nauðsynlegt er að hækka atvinnuleysisbætur úr 289.510 kr. á mánuði í 320.720 kr., en það jafngildir hækkun kauptaxta samkvæmt Lífskjarasamningnum á árunum 2019 og 2020. Mikilvæg er að fjárhæðir atvinnuleysistrygginga fylgi launahækkunum til samræmis ... við kjarasamninga til þess að stuðla að sem minnstum ójöfnuði hér á landi. - Úr umsögn BSRB.
Í umsögn bandalagsins er því fagnað að lengja eigi rétt til tekjutengdra atvinnuleysisbóta úr þremur mánuðum í sex, en kallað eftir því að tekjutengdar ... greiðslur verði hækkaðar. Tekjutengdar atvinnuleysisbætur eru nú að hámarki 456.404 krónur á mánuði og aðeins er greitt sem nemur 70 prósent af fyrri launum. Til samanburðar má benda á að hámarksábyrgð Ábyrgðasjóðs launa er 633.000 krónur á mánuði og laun
7
við atvinnuleysistryggingar og fæðingarorlofssjóð ásamt ellilífeyri og örorkulífeyri.
BSRB varar við því að tímabundin lækkun gjaldsins verði látin hafa áhrif á atvinnuleysisbætur eða greiðslur úr fæðingarorlofssjóði, eða önnur verkefni sem tryggingagjaldið stendur ... undir. Bandalagið ítrekar þau sjónarmið að hækka þurfi atvinnuleysisbætur og halda fast við áform um lengingu fæðingarorlofs. Þeim sjónarmiðum verður fylgt eftir í samtölum við stjórnvöld
8
BSRB kallar eftir því að tímabil atvinnuleysisbóta verði lengt tímabundið í fjögur ár og stjórnvöld grípi til frekari aðgerða til að bæta kjör atvinnulausra og lágtekjufólks.
Í ályktun fundar formannaráðs BSRB, sem nú er nýlokið ... og kvenna.
„Formannaráðið leggur til að stjórnvöld lengi tímabil atvinnuleysisbóta tímabundið í að minnsta kosti fjögur ár og hækki auk þess grunnbæturnar. Þá ættu bæði ríki og sveitarfélög að skapa sem fyrst fjölbreytt atvinnutækifæri fyrir fólk
9
BSRB kallar eftir því að stjórnvöld tryggi afkomu fólks sem getur ekki sótt vinnu vegna skerts skólastarfs eða undirliggjandi sjúkdóma á meðan COVID-19 faraldurinn gengur yfir. Þá verður að hækka atvinnuleysisbætur og tryggja afkomu ... þeirra fái greiðslur sambærilegar við þær sem tryggðar hafa verið fyrir fólk í sóttkví.
Þá leggur bandalagið til að atvinnuleysisbætur verði hækkaðar þannig að þær fylgi launahækkunum kjarasamninga. Að sama skapi þurfi að tryggja afkomu launafólk
10
beint inn í fjárfestingaráætlunina.
Atvinnuleysisbætur hækki.
Í umsögn um aðgerðir stjórnvalda vegna heimsfaraldurs kórónaveiru leggur BSRB einnig áherslu á að atvinnuleysisbætur hækki. Bandalagið leggur til að bæturnar fylgi ... efnahagslífi og á eftir að aukast verulega. Hækkun atvinnuleysisbóta er nauðsynleg til að tryggja afkomu þeirra sem missa atvinnuna,“ segir meðal annars í umsögninni
11
heimsfaraldursins.
Atvinnurekendur geta nú lækkað starfshlutfall allt niður í 25 prósent og getur starfsfólkið fengið hlutfallslegar atvinnuleysisbætur á móti. Óheimilt er að krefjast vinnuframlags frá starfsfólki umfram hið nýja starfshlutfall, enda kemur
12
um vinnumarkaðsþátttöku einstaklinga. M.a. var ein forsendan sú að þeir einstaklingar sem voru á launum í veikindum, á bótum hjá sjúkrasjóðum stéttarfélaga eða á atvinnuleysisbótum við lok þjónustu hjá VIRK myndu hafa verið óvinnufærir í 5 ár ef VIRK hefði ekki notið
13
kallar eftir því að atvinnuleysisbætur verði hækkaðar. Þannig megi koma til móts við fólk sem eigi erfitt með að láta enda ná saman og á sama tíma muni sú aðgerð skila sér í aukinni einkaneyslu og þar með hagvexti. Í umsögninni er einnig hvatt
14
til að tryggja afkomu einstaklinga sem eru frá vinnu vegna aukinnar áhættu vegna undirliggjandi sjúkdóma, eða eiga börn sem eru með undirliggjandi sjúkdóma og eru heima samkvæmt tilmælum læknis.
Atvinnuleysisbætur verði hækkaðar og þær fylgi
15
Afstaða stjórnvalda í garð atvinnulausra, sérstaklega þeirra sem hafa lengi verið án atvinnu, birtist með skýrum hætti í nýju fjárlagafrumvarpi. Skerða á áunnin rétt launafólks til atvinnuleysisbóta um sex mánuði á sama tíma og ríkið mun ekki greiða sitt
16
fyrir því að atvinnuleysisbætur þeirra hrundu niður í grunnbætur eftir störf erlendis – vegna þess að viðkomandi hafði dregið að skrá sig í sænskan atvinnuleysistryggingasjóð. Í Svíþjóð eru tímamörkin strangari en í Danmörku og Finnlandi þegar einstaklingur flytur sig milli
17
þegar reynir á almannaþjónustuna er algjörlega ótímabær og óskiljanleg. Að hvetja stjórnvöld til þess að lækka starfshlutfall starfsmanna til þess eins að greiða atvinnuleysisbætur á móti annað dæmi um órökrétta og gagnslausa ráðstöfun.
BSRB hefur stutt
18
í viðkvæmri stöðu geti sinnt sínum grunnþörfum, gæta að afkomu fólks á atvinnuleysisbótum og tryggja afkomu fólks sem getur ekki sinnt vinnu vegna undirliggjandi sjúkdóma og umönnunar barna vegna takmarkana á skólastarfi.
Leiðin upp á við krefst
19
rekstrarforsendur geti haldið starfsfólki sínu og hafið aftur eðlilega starfsemi um leið og aðstæður batna. Af þeim aðgerðum sem snúa að einstaklingum eru þær mikilvægustu nýsamþykkt lög um atvinnuleysisbætur á móti lækkuðu starfshlutfalli og lög sem tryggja öllu
20
sem m.a. er kveðið á um í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarflokkana, hafa ekki gengið eftir. Einhliða hefur ríkisstjórnin ákveðið að skerða rétt fólks til atvinnuleysisbóta og greiða ekki sinn hlut til VIRK starfsendurhæfingarsjóðs. Auk þess hefur lægra þrep