Með því að beina stuðningi stjórnvalda við húsnæðiskaupendur frá vaxtabótakerfinu yfir í að heimila fólki að nýta séreignasparnað til að kaupa fyrstu íbúð er verið að beina stuðningnum frá þeim tekjulægri til þeirra tekjuhærri, að því er fram kemur í umsögn BSRB um frumvarp til laga um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð. Bandalagið mótmælir þessari þróun harðlega.
Það úrræði sem stjórnvöld ætla að bjóða upp á byggir á því að skattfrjáls sparnaður einstaklingana sé nýttur til að eignast fasteign. Í umsögn BSRB um frumvarpið er bent á að stjórnvöld hafi á undanförnum árum dregið verulega úr stuðningi við fasteignaeigendur. Sá stuðningur hafi verið á formi vaxtabóta sem hafi árið 2011 verið tæplega 19 milljarðar króna en hafi verið áætlaður um 6,2 milljarðar króna á fjárlögum vegna ársins 2016. Vaxtabætur hafi því verið lækkaðar um 70% á síðustu fimm árum.
Vaxtabætur henta fólki með lægri tekjur
BSRB gagnrýnir þetta harðlega í umsögn sinni. Bent er á að vaxtabætur séu sniðnar að þörfum almennings þar sem þeir sem séu með lægri tekjur fái mest en bæturnar skerðist með hærri tekjum og eignum. „Skattaafsláttur á séreignasparnaði snýr hins vegar að stuðningnum við þá tekjuhærri sem fá meiri stuðning en tekjulægri. BSRB mótmælir harðlega þeirri þróun að húsnæðisstuðningur beinist frá þeim tekjulægri til þeirra tekjuhærri,“ segir í umsögn BSRB.
Bandalagið telur vissulega að sá stuðningur sem stjórnvöld áformi með frumvarpinu muni koma einstaklingum betur áleiðis í söfnun eða aukinni eignamyndun fyrsta húsnæðis, en bendir á að þröng skilyrði séu fyrir því að hægt sé að nota úrræðið. Það útiloki hópa sem þurfi á sambærilegum stuðningi að halda og kaupendur fyrstu fasteignar.
Leysir ekki bráðavandann
Þá bendir BSRB á að úrræðið leysi ekki þann bráðavanda sem þeir sem séu á húsnæðismarkaði nú glími bið. Sá vandi sé meðal annars skortur á hagkvæmu leiguhúsnæði og gallað húsnæðislánakerfi með of háum vöxtum.
Þá er það gagnrýnt í umsögn bandalagsins að þær fjárhæðir sem einstaklingar eða sambúðaraðilar geti safnað með úrræðinu séu of lágar til að geta staðið undir 20% útborgun af nokkurri íbúð miðað við núverandi fasteignaverð. Því síður muni þær standa undir útborgun eftir fimm ár í ljósi þess hver þróunin hafi verið á fasteignaverði og hvernig líklegt sé að það þróist.
Lestu umsögn BSRB um frumvarp til laga um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð.