261
Hugmyndir forystu ASÍ og BSRB um tilflutning á fjármunum frá Virk Starfsendurhæfingarsjóði yfir til Atvinnuleysistryggingasjóðs á þessu ári til að fjármagna desemberuppbót gegn því að fjármunum yrði varið ... til að tryggja ráðgjöf og vinnumiðlun við atvinnuleitendur á næsta ári var ráðandi þáttur í þeirri ákvörðun ríkisstjórnarinnar að greiða atvinnuleitendum desemberuppbót, eins og tíðkast ... við atvinnuleitendur á næsta ári væri næsta víst að skjólstæðingum Tryggingastofnunar og Virk starfsendurhæfingarsjóðs myndi fjölga mjög mikið á næstu mánuðum og misserum. Því skipti máli að leita leiða til þess að höggva á þann hnút sem orðin var milli stjórnar ... og stjórnarandstöðu á Alþingi um afgreiðslu fjáraukalaga fyrir yfirstandandi ár og fjárlaga fyrir komandi ár og skipti þessi tilflutningur á fjármunum þar miklu máli..
Þó fjárveitingar ... til Virk á þessu ári verði skertar með því að tryggja desemberuppbótina, mun samkomulag um lausn á framlögum vegna Vinnumálastofnunar og Starfs vegna þjónustu við atvinnuleitendur á næsta ári draga úr fyrirsjáanlegri aukningu á verkefnum Virk
262
Í lok árs 2015 voru um 1900 einstaklingar í starfsendurhæfingarþjónustu
á vegum VIRK en alls hafa rúmlega 9200 ... einstaklingar leitað til VIRK frá því að
byrjað var að veita þjónustu í lok árs 2009. 5100 einstaklingar hafa lokið
þjónustu, útskrifast, frá VIRK frá upphafi og um 70% þeirra eru virkir á
vinnumarkaði við útskrift ... ..
Árangur og ávinningur af starfsemi VIRK - fjárhagslegur og
samfélagslegur - er mjög mikill þar sem hún hefur á undanförnum árum skilað
þúsundum einstaklinga í virka þátttöku á vinnumarkaði. Þetta hafa utanaðkomandi
aðilar staðfest en niðurstöður athugunar ... Talnakönnunar er að ávinningurinn af
starfsemi VIRK á árinu 2014 hafi numið um 11,2 milljarðar króna samanborið við
9,7 milljarða árið 2013. Þá sýna þjónustukannanir VIRK að þátttakendur eru
undantekningalítið mjög ánægðir með þjónustuna og telja hana auka ... verulega bæði
lífsgæði sín og vinnugetu..
1.790 einstaklingar komu nýir inn í þjónustu hjá VIRK á árinu 2015
263
Niðurstöður kjarakönnunar BSRB fyrir árið 2013 sýna fram á að meðal fólks í fullu starfi hafa konur ... launamunur á heildarlaunum fólks í fullu starfi innan BSRB mælist nú 11,4% samanborið við 12,5% á síðasta ári. Nokkuð breytilegt er hversu mikill kynbundni launamunurinn mælist eftir því hvort fólk starfar hjá ríki eða sveitarfélagi. Þannig mælist kynbundinn ... launamunur hjá sveitarfélögum nú 13,3% en 10,9% hjá ríkinu..
Capacent framkvæmdi könnunina fyrir BSRB fyrr á þessu ári en alls bárust 8639 svör sem gerir svarhlutfall upp á 53,4 ... . .
Grunnlaun karla hafa hækkað um 6,9% á milli ára en 5,8% hjá konum ... ..
Heildarlaun kvenna á árinu 2013 eru aftur á móti 346.724 krónur á mánuði en heildarlaun karla eru 474.945. Þá er miðað við laun fyrir fullt starf. Konur innan BSRB hafa 27% lægri heildarlaun en karlar
264
Við starfsfólk skrifstofu BSRB óskum þér og þínum gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári. Við þökkum kærlega samstarfið og samskiptin á árinu sem er að líða og hlökkum til að halda áfram af fullum krafti á nýju ári.
Skrifstofa BSRB ... hefur verið lokuð vegna heimsfaraldursins og verður það áfram þar til ástandið skánar. Samstíga hópur starfsmanna mun áfram sinna öllum verkefnum þó skrifstofan sé lokuð en við vonumst til þess að geta tekið á móti gestum og gangandi sem fyrst á nýju ári
265
Enn fækkar þeim feðrum sem nýta rétt sinn til fæðingarorlofs samkvæmt nýjum tölum frá Fæðingarorlofssjóði. Frá því hámarksgreiðslur hófu að skerðast hefur hlutfallið farið úr 90% árið 2008 í 74% á síðasta ári.
Hlutfallið hefur lækkað ... hratt á milli ára, en á árinu 2015 nýttu um 80% feðra rétt til fæðingarorlofs. Rétt er að geta þess að um bráðabirgðatölur er að ræða fyrir árin 2015 og 2016.
Jafnframt fækkar þeim dögum sem feður eru í fæðingarorlofi, taki þeir eitthvað orlof ... á annað borð. Árið 2008 tóku feður að jafnaði 101 dag í fæðingarorlof, en í fyrra aðeins um 75 að meðaltali. Aftur hefur dregið verulega úr dagafjölda á milli 2015, þegar meðaltalið var 84 dagar.
Einnig hefur fækkað verulega þeim feðrum sem taka ... lengra orlof en þá lögbundnu þrjá mánuði sem aðeins feðurnir geta tekið. Alls tóku 11% feðra lengra orlof en þrjá mánuði árið 2017, samanborið við 23% árið 2008. Þá tóku aðeins 22% feðra styttra orlof en þrjá mánuði, en sá fjöldi er nú kominn í um 50 ... við.
Hluti af vandanum er sá að engin trygging er fyrir dagvistunarúrræði að loknu fæðingarorlofi hér á landi. Mörg sveitarfélög á landsbyggðinni bjóða börnum upp á leikskólapláss frá eins árs aldri en á höfuðborgarsvæðinu er það nær tveggja ára aldri
266
vinnumarkaðnum sl. vetur..
Upphafshækkun er 26.500 á launatöflu. Árið 2016 er launahækkunin 5,5%, árið 2017 er hækkunin 3% og árið 2018 2%. Kjarasamningurinn gildir frá 1. september til 31. desember 2018 ... . Þá er eingreiðsla og starfsaldurbreyting inni í samningum. Endurskoðunarákvæði eru í febrúarmánuði ár hvert, 2016, 2017 og 2018. .
Kosningu um kjarasamninginn er lokið
267
könnunarinnar á málþingi sem BSRB og ASÍ stóðu fyrir fyrr í vikunni. . Í könnuninni, sem gerð var á síðasta ári, voru þátttakendur spurðir hvort þeir hefðu frestað læknisþjónustu ... sem þörf hafi verið fyrir síðustu sex mánuði á undan. Alls sögðust 21,8 prósent hafa gert það, sem er svipað hlutfall og árið 2006, þegar 21,7 prósent sögðust hafa frestað því að leita sér lækninga í sambærilegri könnun. . Fleiri nefna ... kostnaðinn. Þó hlutfallið hafi ekki breyst hafa ástæður þess að fólk leitar ekki strax til læknis þó tilefni sé til tekið talsverðum breytingum. Árið 2006 sögðu um 60 prósent svarenda að ástæðan fyrir frestuninni væri að þeir væru of uppteknir ... . Það hlutfall var í fyrra komið niður í 47,8 prósent. . Árið 2006 nefndu 30 prósent þeirra sem sögðust hafa frestað læknisheimsókn að ástæðan hafi verið kostnaður. Í könnuninni í fyrra sögðu rúmlega 41 prósent kostnaðinn ástæðuna. . Rúnar ... nefndi sérstaklega að það valdi áhyggjum að þeim hafi fjölgað verulega sem viti ekki til hvaða læknis eigi að leita. Árið 1998, þegar Rúnar rannsakaði þetta fyrst, sögðust um 10 prósent hafa frestað því að leita til læknis vegna þess að þeir vissu
268
fimm ára tímabil. Það þýðir að þó að það sé halli á rekstrinum í eitt eða fleiri ár þá þurfi afgangurinn að vera þeim mun meiri hin árin innan þessa fimm ára tímabils. Auk þess má árlegur halli aldrei vera meiri en sem nemur 2,5 prósentum af vergri ... landsframleiðslu. Verg landsframleiðsla er markaðsvirði fullunninnar vöru og þjónustu sem framleidd er á Íslandi á hverju ári. Árið 2019 var verg landsframleiðsla rúmlega 3.000 milljarðar króna sem þýðir að hallinn af rekstri ríkis- og sveitarfélaga mátti ekki vera ... meiri en um 75 milljarðar. Það ár var hallinn hins vegar um 46 milljarðar og því innan marka laganna.
Skorður á skuldir.
Önnur fjármálareglan segir að heildarskuldir hins opinbera verði að vera innan við 30 prósent af vergri ... landsframleiðslu. Þar fyrir utan eru lífeyrisskuldbindingar og viðskiptaskuldir og bankainnstæður og sjóðir eru dregnir frá. Árið 2019 námu heildarskuldir hins opinbera um 30 prósentum af vergri landsframleiðslu og voru því í samræmi við lögin.
Þriðja ... fjármálareglan segir til um það hvað gerist ef opinberar heildarskuldir fari umfram 30 prósent af vergri landsframleiðslu. Þá þarf að hækka tekjur eða skera niður útgjöld svo hægt sé að greiða niður skuldir um 5 prósent á ári að meðaltali fyrir hvert þriggja ára
269
BSRB og aðrir aðilar vinnumarkaðarins þurfa að leggjast á árarnar eins og aðrir til að bregðast við hamfarahlýnun, þó að það hljóti að vera stjórnvöld sem verða að beita sér fyrir samdrætti á losun gróðurhúsalofttegunda.
Hitastig ... á jörðinni hefur hækkað um 1°C frá iðnvæðingu (1850 til 1900) og aldrei fyrr í stormasamri sögu jarðarinnar hefur hitastig breyst svo hratt. Að óbreyttu mun hlýnunin nema 1,5°C í kringum árið 2040. Ástæðuna má fyrst og fremst rekja til losunar ... neikvæð áhrif á efnahag, vistkerfi, heilsu og lífsgæði og munu hrekja gríðarlegan fjölda fólks á flótta frá heimkynnum sínum.
Árið 2015 gerðu þjóðir heimsins með sér samkomulag sem kennt er við París með það að markmiði að halda hlýnun jarðar vel ... þeirra á heimsvísu nam nærri 40 milljörðum tonna árið 2017 sem er fjórföldun frá árinu 1960. Ef frá er talin losun frá landi þá losuðu Íslendingar tæplega 5 milljónir tonna af gróðurhúsalofttegundum árið 2017. Sú losun er auðvitað mjög lítill hluti af heildinni ... um tvö undir svokallað evrópskt viðskiptakerfi með losunarheimildir. Eftir standa þá um þrjár milljónir tonna. Ríkisstjórnin hefur sett sér þau markmið að minnka losunina um milljón tonn á næstu 10 árum og ná kolefnishlutleysi árið 2040 en það þýðir
270
starfsendurhæfingarsjóð skv. nýrri úttekt Talnakönnunar og kemur fram í skýrslu þeirra sem gerð var að beiðni VIRK. Samkvæmt skýrslunni er um 10 milljarða ávinningur af starfsemi VIRK árið 2013 sem skili sér til Tryggingarstofnunar, lífeyrissjóða og ríkisins að ótöldum ... ábata hvers einstaklings. .
.
VIRK fékk Talnakönnun HF. til að greina árangur og hagnað af starfsemi VIRK árið 2013 út ... frá ópersónugreinanlegum upplýsingum úr gagnagrunni VIRK um þá 899 einstaklinga sem útskrifuðust úr þjónustu VIRK árið 2013 auk þess að unnið var með upplýsingar lífeyrissjóða um meðallaun. Markmiðið var að finna mælikvarða á sparnað af starfsemi VIRK sem taki mið ... af raunverulegum árangri undanfarin ár, árangri sem felst í að flýta endurhæfingu, stytta tímabil óvinnufærni einstaklinga og minnka tíðni örorku.. .
Talnakönnun gaf sér mjög varfærar forsendur ... um vinnumarkaðsþátttöku einstaklinga. M.a. var ein forsendan sú að þeir einstaklingar sem voru á launum í veikindum, á bótum hjá sjúkrasjóðum stéttarfélaga eða á atvinnuleysisbótum við lok þjónustu hjá VIRK myndu hafa verið óvinnufærir í 5 ár ef VIRK hefði ekki notið
271
„Ávöxtun eigna LSR á árinu 2014 var mjög góð,“ segir í tilkynningu frá Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins. Þar kemur einnig fram að: „Nafnávöxtun sjóðsins var 10,1% sem svarar ... til 8,9% hreinnar raunávöxtunar. Meðaltal hreinnar raunávöxtunar LSR síðustu fimm árin var 5,7%. Tekjur af fjárfestingarstarfsemi á árinu 2014 voru 49,5 milljarðar króna og heildareignir LSR voru 535,5 milljarðar króna í árslok 2014. Undanfarin þrjú ár
272
Á haustþingi voru lögð fram fjölmörg frumvörp sem sneru að skattamálum og urðu flest þeirra að lögum í lok ársins. Á vef fjármálaráðuneytisins er farið yfir helstu ... hækkar meðalútsvar í staðgreiðslu einungis um 0,02 prósentustig sem þýðir að svigrúm sveitarfélaga til hækkunar var ekki nýtt að fullu. Í eftirfarandi töflu koma fram helstu viðmiðunarstærðir tekjuskatts fyrir árið 2014 samanborið við árið 2013 ... . á ári. Ráðstöfunartekjur einstaklings með 550 þús.kr. tekjuskattsstofn aukast um 4.726 kr. á mánuði eða 56.716 þús.kr. á ári..
Ráðstöfunartekjur hjóna, þar sem tekjuhærri aðilinn ... er með 450 þús.kr. í tekjuskattsstofn og tekjulægri aðilinn er með 350 þús.kr. í tekjuskattsstofn aukast um 8.013 kr. á mánuði eða 96.151 kr. á ári og hjá hjónum, þar sem tekjuhærri aðilinn er með 750 þús.kr. í tekjuskattsstofn og tekjulægri aðilinn með 350 ... þús.kr. í tekjuskattsstofn, aukast ráðstöfunartekjur þeirra um 116.071 kr. á ári..
Nánari upplýsingar um tekjuskatt
273
vinnuskyldum kvenna er því lokið kl. 14:38. . Þann 24. október árið 1975 lögðu konur um allt land niður vinnu til að sýna fram á mikilvægi vinnuframlags kvenna fyrir þjóðfélagið. Árið 2005 héldum við upp á kvennafrídaginn í annað sinn og konur gengu ... í tugþúsunda talið útaf vinnustað á þeirri mínútu þegar þær hættu að fá borgað fyrir störf sín miðað við karla. Þá gengu konur út klukkan 14:08. Árið 2010 gengu konur út klukkan 14:25. Nú göngum við út klukkan 14:38. Við höfum grætt hálftíma á ellefu árum ... . Tæplega þrjár mínútur á hverju ári. Með þessu áframhaldi þurfum við að bíða í 52 ár eftir að hafa sömu laun og sömu kjör og karlar, til ársins 2068! Það er óásættanlegt!. . Fylgstu ... á @kvennafri.
Saga Kvennafrídagsins.
Kvennafrídagurinn var fyrst haldinn árið 1975 á kvennaári Sameinuðu þjóðanna. Þann dag lögðu konur um allt land niður vinnu til að sýna fram á mikilvægi vinnuframlags kvenna fyrir þjóðfélagið. Launamisrétti .... . Konur héldu upp á kvennafrídaginn árið 1985 með því að opna Kvennasmiðju dagana 24. – 31. október til að vekja athygli á vinnuframlagi og launakjörum kvenna. Árið 2005 sýndu konur samstöðu og lögðu tugþúsundir niður störf kl. 14:08 og fylltu miðborgina
274
Orlofsuppbót er hluti af öllum kjarasamningum aðildarfélaga BSRB og greiðist annað hvort 1. maí eða 1. júní. Orlofsuppbótin er föst krónutala, á hana bætist ekki orlof, og samið er um hana fyrir hvert og eitt ár þegar kjarasamningar eru gerðir ... . Hjá ríkinu og Reykjavíkurborg er uppbótin greidd 1. júní en hjá öðrum sveitarfélögum er hún greidd 1. maí.
Þar sem kjarasamningar eru lausir núna liggur ekki fyrir hver upphæð orlofsuppbótar fyrir árið 2019 verður. Það þýðir þó ekki að greiðsla ... orlofsuppbótar frestist þar til samið verður. Eðlilegt er að starfsmenn fái greidda orlofsuppbót síðasta árs á þeim tímapunkti sem kjarasamningur greinir og fái svo leiðréttingu ef samið verður um hærri orlofsuppbót í komandi kjarasamningum. Á árinu 2018 ... sem hafa verið í fæðingarorlofi eða launalaust frá störfum vegna veikinda í allt að sex mánuði. Starfsmenn í hlutastarfi fá greidda uppbót eftir starfshlutfalli og þeir starfsmenn sem hafa unnið hluta úr ári sömuleiðis, ef þeir hafa unnið að minnsta kosti 3 mánuði á orlofsárinu
275
Desemberuppbót er greidd þann 1. desember ár hvert eins og um er samið í kjarasamningum. Desemberuppbótin er greidd þrátt fyrir að kjarasamningar séu lausir en misjafnt milli aðildarfélaga BSRB hvernig upphæð uppbótarinnar er reiknuð ... í því tilviki.
Desemberuppbót er hluti af öllum kjarasamningum aðildarfélaga BSRB. Hún er föst krónutala, á hana bætist ekki orlof, og samið er um hana fyrir hvert og eitt ár þegar kjarasamningar eru gerðir.
Þar sem kjarasamningar hjá öllum ... aðildarfélögum BSRB nema Póstmannafélagi Íslands eru lausir núna liggur ekki fyrir hver upphæð desemberuppbótar fyrir árið 2019 verður. Upphæð desemberuppbótar er mismunandi eftir kjarasamningum.
Þrátt fyrir að ekki hafi náðst samningar þýðir ... það ekki að greiðsla desemberuppbótar frestist þar til samið verður. Eðlilegt er að starfsmenn fái greidda desemberuppbót síðasta árs á þeim tímapunkti sem kjarasamningur greinir og fái svo leiðréttingu ef samið verður um hærri uppbót í komandi kjarasamningum ... BSRB hafa fengið staðfestingu á því að desemberuppbót verði hækkuð milli ára þrátt fyrir að samningar hafi ekki náðst. Upplýsingar um slíkt má nálgast
276
til fimm ára í senn, nema annað sé tekið fram í lögum. Fyrir árið 1996, þegar núgildandi starfsmannalög tóku gildi, voru embættismenn skipaðir ótímabundið og má í raun segja að þeir hafi verið skipaðir ævilangt. Þeir sem voru skipaðir fyrir gildistöku ... laganna árið 1996 halda þeim réttindum sínum og eru margir hverjir enn starfandi í dag. Þegar slík réttindi halda sér er almennt talað um það sé á grundvelli „sólarlagsákvæðis“.
Þegar embættismaður hefur verið skipaður til fimm ára og til stendur ... að auglýsa embætti hans laust til umsóknar að skipunartíma loknum þarf að tilkynna honum um það eigi síðar en sex mánuðum áður en skipunartími hans rennur út. Ef það er ekki gert framlengist skipun hans um fimm ár, nema hann hafi óskað eftir því að láta ... ekki fyrir hendi þegar aðrir opinberir starfsmenn sæta niðurlagningu starfs nema þeir hafi verið ráðnir til starfa fyrir árið 1996. Ef embættismaður hefur sinnt starfinu skemur en 15 ár skal hann halda óbreyttum launakjörum í sex mánuði en hafi hann sinnt
277
Starfsfólk BSRB óskar þér og þínum gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári. Við þökkum þér fyrir samskiptin og samstarfið á árinu sem er að líða.
Skrifstofa BSRB verður lokuð yfir jól og áramót. Við lokum klukkan 14 föstudaginn 21 ... . desember og opnum aftur hress og fersk á nýju ári klukkan 9 miðvikudaginn 2. janúar 2019
278
Alþingi samþykkti nýlega fjármálastefnu stjórnvalda til næstu fimm ára. Þar birtast markmið ... ríkisstjórnarflokkanna fyrir afkomu og efnahag til ársins 2021. Það eru að mati BSRB veruleg vonbrigði að stjórnvöld ætli sér ekki að standa fyrir þeirri markvissu uppbyggingu velferðarkerfisins sem kallað hefur verið eftir. . Það er jákvætt að fimm ára ... mismunun í íslensku samfélagi með rangri forgangsröðun í ríkisútgjöldum og tekjuöflun.
Velferðarkerfið holað að innan.
Ekkert í þessari áætlun til næstu fimm ára bendir til þess að núverandi stjórnarflokkar ætli sér að ráðast í það stóra ... verkefni sem blasir við, að endurreisa velferðarkerfið sem hefur verið holað að innan á undanförnum árum. . Nefna má sem dæmi ákall stórs hluta þjóðarinnar um að stjórnvöld verji stórauknum fjármunum í heilbrigðiskerfið, sem er að hruni komið ... skerðist ekki, að hámarksgreiðslur hækki í 600 þúsund krónur á mánuði, og að orlofið verði lengt úr níu mánuðum í tólf.
Svigrúm til að breyta áætlun.
Það góða við fjármálastefnu stjórnvalda til ársins 2021 er þá kannski helst sú staðreynd
279
Ávinningur af starfsemi VIRK Starfsendurhæfingarsjóðs á árinu 2020 var metinn á um 21,3 milljarða króna að því er fram kemur í frétt á vef sjóðsins ... um starfsemi sjóðsins þar sem metið er hver ávinningur samfélagsins var af starfsemi VIRK á síðasta ári. Á sama tíma og ávinningur af starfseminni nam 21,3 milljörðum var rekstrarkostnaður sjóðsins um 3,5 milljarðar króna. Þetta eru sambærilegar tölur ... og á árinu þar á undan.
Í skýrslu Talnakönnunar var einnig reiknaður út ávinningur samfélagsins af virkni hvers einstaklings sem útskrifaðist úr starfsendurhæfingu á árinu 2020. Sá ávinningur nam um 13,3 milljónum króna að meðaltali ... á hvern einstakling.
Þetta er áttunda árið í röð sem Talnakönnun greinir árangurinn og ávinninginn af starfsemi VIRK. Eins og áður var unnið út frá mælikvarða á sparnað af starfsemi VIRK sem tók mið af raunverulegum árangri, árangri sem felst í að flýta ... endurhæfingu, stytta tímabil óvinnufærni einstaklinga og minnka tíðni örorku.
Á þeim átta árum sem Talnakönnun hefur reiknað út ávinninginn af starfsemi VIRK hefur hann numið alls 147,8 milljörðum á föstu verðlagi. Á sama tímabili hefur kostnaður
280
Ársfundur Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins fór fram í dag þar sem m.a. koma fram að samanlagðar eignir allra deilda LSR eru 535,5 milljarðar kr. og hafa hækkað um 50,5 milljarða kr. frá árinu á undan. Árni ... Stefán Jónsson, varaformaður formaður BSRB og stjórnarformaður LSR flutti ávarp á fundinum þar sem hann fjallaði m.a. um góða ávöxtun eigna sjóðsins á árinu en jafnframt um vandann sem tryggingarfræðileg staða LSR stendur frammi ... fyrir.
„ Árið 2014 var á ýmsan hátt hagfellt fyrir LSR. Vel tókst til við ávöxtun eigna sjóðsins og tekjur af fjárfestingum voru umtalsverðar líkt og undanfarin ár. Eignir sjóðsins til greiðslu lífeyris héldu því áfram að vaxa hröðum skrefum. Tryggingafræðileg ... sjóðsins á liðnu ári var mjög góð. Nafnávöxtun LSR var 10,1% sem svarar til 8,9% hreinnar raunávöxtunar. Tekjur af fjárfestingum á árinu voru 49,5 milljarðar kr. og ef horft er til síðustu þriggja ára voru tekjur af fjárfestingum á því tímabili samtals ... 150,1 milljarður kr. Ávöxtun þessara ára hefur verið vel ásættanleg, hvort heldur sem hún er borin saman við ávöxtun annarra lífeyrissjóða eða skoðuð í sögulegu samhengi.“.
Hann kom einnig inn á vandann