Vísbendingar eru um að efnahagsleg áhrif COVID-veirufaraldursins komi harðast niður á láglaunahópum á Íslandi. Konur eru sérstaklega útsettar fyrir áhrifum kófsins, en einnig ungt fólk og innflytjendur. Þegar má sjá merki þess hér á landi að ójöfnuður fari vaxandi vegna heimsfaraldursins.
Þetta er á meðal þess sem fram kom á opnum veffundi sérfræðingahóps verkalýðshreyfingarinnar um efnahagsleg áhrif COVID-kreppunnar sem efnt var til í dag undir yfirskriftinni „Kófið og hrunið: lærdómur og leiðin fram á við“.
Á fundinum kynnti Vilhjálmur Hilmarsson, hagfræðingur BHM, nýja greiningu hópsins þar sem efnahagsleg áhrif COVID-kreppunnar eru borin saman við áhrif kreppunnar sem varð í kjölfar bankahrunsins 2008. Niðurstöðurnar eru í samræmi við rannsóknir Eurostat á áhrifum faraldursins eftir atvinnugreinum og mismunandi hópum launafólks.
Greining sérfræðingahópsins sýnir að samdrátturinn í ferðaþjónustu er veigamikill í þessu samhengi. Þá hafa listamenn og starfsfólk í menningartengdum greinum upplifað mun meiri samdrátt nú en í kjölfar hrunsins. Ekki mælist samdráttur í greinum í opinbera kerfinu sem skýrist af því að opinber kerfi hafa verið í framlínu í baráttu við veiruna og vinnuálag t.d. innan heilbrigðisþjónustu því mjög mikið. Konur eru í meirihluta starfandi í þessum greinum. Þá er hlutdeild kvenna í mörgum greinum ferðaþjónustu og framlínustörfum í baráttunni við COVID-19 hærri hér á landi en meðaltalið í löndum Evrópu.
Áhyggjur af vaxandi ójöfnuði
Í greiningunni er einnig vikið að áskorunum framtíðar með tilliti til heimsfaraldursins. Fram kemur að alþjóðastofnanir á borð við Alþjóðabankann hafa þungar áhyggjur af vaxandi ójöfnuði í kjölfar faraldursins og hvetja ríki heims til viðbragða.
Í samantekt Vilhjálms er stuðst við gögn um samdrátt í launagreiðslum innan einstaka atvinnugreina annars vegar milli mars og september 2008 og 2009 og milli mars og september 2019 og 2020 hins vegar. Samkvæmt niðurstöðum greiningarinnar hefur launafólk í láglaunagreinum tekið mun meiri skell af kófinu en bankahruninu 2008 og vegur atvinnumissir þar þyngst.
Hópurinn vekur athygli á einhæfni útflutningsgreina Íslendinga og sveiflukenndu hagkerfi. Viðbragða sé þörf til að auka fjölbreytni í atvinnulífinu
Að kynningunni lokinni ræddu þær Drífa Snædal, forseti ASÍ, Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB, og Þórunn Sveinbjarnardóttir, formaður BHM, niðurstöður greiningarinnar, langtímaáhrif faraldursins og þau efnahags- og samfélagslegu viðfangsefni sem því fylgja. Sérfræðingahópurinn mun fjalla frekar um tillögur að sértækum aðgerðum á næstu misserum.
Um sérfræðingahópinn
Sérfræðingahópur ASÍ, BSRB og BHM var skipaður 16. september sl. og hefur þegar skilað af sér skýrslu um áhrif kreppunnar á atvinnuleysi ólíkra hópa.
Hópinn skipa:
- Halla Gunnarsdóttir, framkvæmdastjóri ASÍ, formaður
- Ásgeir Brynjar Torfason, doktor í viðskiptafræði og fulltrúi í fjármálaráði
- Guðrún Johnsen, efnahagsráðgjafi VR
- Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, hagfræðingur BSRB
- Sigrún Ólafsdóttir, prófessor í félagsfræði við Háskóla Íslands
- Stefán Ólafsson, prófessor í félagsfræði og sérfræðingur hjá Eflingu
- Vilhjálmur Hilmarsson, hagfræðingur BHM
Ásgeir Sverrisson, sérfræðingur ASÍ, starfar með hópnum. Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði, var í hópnum og tók þátt í gerð fyrstu skýrslu hans og hugmyndavinnu hópsins.
Hér má finna glærukynningu frá fundinum.
Hægt er að horfa á upptöku af fundinum hér að neðan.
