61
Hækka þarf atvinnuleysisbætur til að tryggja afkomu fólks sem misst hefur vinnuna vegna faraldurs kórónaveirunnar og hækka bætur almannatrygginga til öryrkja, sagði Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, hagfræðingur BSRB, í viðtali í Silfrinu ... er að tryggja afkomu fólks þannig að fólk komist í gegnum þetta með eins litlum skakkaföllum og mögulegt er,“ sagði Sigríður. Hún benti á að grunnbæturnar séu 289 þúsund krónur á mánuði fyrir skatt, 45 þúsund krónum undir lágmarkslaunum.
Eins og Sigríður
62
Staðan á húsnæðismarkaði er grafalvarleg nú í upphafi árs 2022. Húsnæðisverð hefur hækkað upp úr öllu valdi og fjöldi fólks býr við íþyngjandi húsnæðiskostnað, bæði á leigu- og eignamarkaði. Hækkandi verðbólga er því eins og olía á eldinn ....
Við viljum að sett verði langtímamarkmið um að eigi síðar en árið 2030 búi allir við húsnæðisöryggi. Það er í samræmi við Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna sem Ísland hefur undirgengist. Húsnæðisöryggi telst til grundvallarmannréttinda og í því felst að fólk ... búi við heilsusamlegar aðstæður og að húsnæðiskostnaður sé ekki íþyngjandi. Til að ná þessu markmiði er miðað við að fólk greiði ekki meira en 25 prósent af tekjum sínum í húsnæðiskostað og hafi raunverulegt val á milli leigu, eignar eða búseturéttar ... eftir liggja í húsnæðismálum. Breiðholtið var byggt á grundvelli kjarasamninga og þrotlausrar baráttu launafólks en fram að þeim tíma bjó fjöldi vinnandi fólks í bæði óöruggu og heilsuspillandi húsnæði. Með stofnun Bjargs, sem er í eigu ASÍ og BSRB, og lögum ... um almennar íbúðir frá árinu 2016 hefur fjölda fólks verið gert kleift að koma öruggu þaki yfir höfuð á viðráðanlegum kjörum. Bjarg hefur nú þegar reist á sjöunda hundrað íbúða og á áttunda hundrað eru á framkvæmdastigi.
Húsnæðiskostnaður étur
63
á hvolf vegna veirufaraldursins. Þessir hópar launafólks eiga það flestir sameiginlegt að vera meðal lægst launuðustu starfa á vinnumarkaði og sagan sem könnun Vörðu segir okkur er að stór hluti þessa hóps á erfitt með að ná endum saman. Þetta er fólkið ... foreldrar, innflytjendur og ungt fólk. Um 60 prósent einstæðra foreldra eiga erfitt með að ná endum saman og um 20 prósent býr við skort á efnislegum gæðum. Nærri þriðjungur einstæðra mæðra getur ekki keypt nauðsynlegan fatnað á börnin sín vegna fjárskorts ... eru heimili einstæðra foreldra líka líklegust til að vera undir lágtekjumörkum.
Álag aukist hjá helmingi launafólks.
Þá hefur álag í vinnu og einkalífi líka aukist. Álag hefur aukist hjá um helmingi vinnandi fólks í heimsfaraldrinum ... hefur álagið aukist mest á einstæða foreldra. Árlegar kannanir Gallup á líðan fólks sýna að fjárhagsáhyggjur í kjölfar bankahrunsins sjöfölduðu líkurnar á kulnun. Kulnun fylgir andleg og líkamleg vanheilsa og skert geta til atvinnuþátttöku. Erfiðleikar ... endurspeglast í því að um 30 prósent launafólks býr við slæma andlega heilsu og er staðan enn verri hjá einhleypu fólki og einstæðum foreldrum. Andleg heilsa mælist einnig verri en líkamleg heilsa. Um helmingur hefur neitað sér um heilbrigðisþjónustu
64
aftur til vinnu. „Þetta segir mér að forvarnir eru eini möguleikinn, það er ekkert annað í boði,“ sagði Ingibjörg í erindi sínu.
Hún benti á að ýmsar aðferðir sem hafa gefið góðan árangur í því að koma í veg fyrir að fólk finni einkenni kulnunar, til dæmis ....
Það er því langsamlega hagkvæmast fyrir bæði einstaklingana og samfélagið að vera með öflugar forvarnir frekar en að reyna að takast á við vandann eftir að fólk hefur þróað með sér sjúkdóma vegna kulnunar.
Enginn munur á körlum og konum.
Ingibjörg sagði ... allar rannsóknir sýna að ekki sé munur á körlum og konum þegar kemur að kulnun, þrátt fyrir að mun hærra hlutfall kvenna finni fyrir einkennum hennar. Það hvort fólk finni fyrir kulnun snúist ekki um kyn heldur verkefnin, stjórnunina og aðstöðuna ... eða karla, þetta snýst um starfsumhverfið.“.
Í grunnin segir Ingibjörg að einkenni kulnunar geri oftast vart við sig hjá þeim sem starfi mikið með fólki. Stór hluti af þeim hópum sem það gera á vinnumarkaði eru konur sem starfa í til dæmis ... í umönnunarstörfum og í kennslu. Þar sé oft gríðarlega mikið álag tengt samskiptum við fólk sem geti lagst þungt á þessar stéttir.
Ingibjörg sagði ekki hægt að finna eina lausn sem henti öllum þegar kemur að því að fyrirbyggja kulnun. Greina verði aðstæður
65
BSRB ætlar næstu vikurnar að hjálpa þingmönnum þjóðarinnar að rifja upp kosningaloforð sín. Bandalagið býður fólki að slást með í för til að hvetja þingheim til að standa ... þegar. .
.
.
BSRB hefur tekið saman nokkur þeirra loforða sem þingmenn létu frá sér fara í aðdraganda kosninganna og lúta að velferðarþjónustunni. Fólki gefst nú kostur á að skoða þessi kosningaloforð og geta sér til um hver lét þau falla í litlum leik ... samfélagsins með óhóflegum niðurskurði á almannaþjónustu landsins. Ef áfram verður haldið á þeirri braut munu afleiðingarnar verða skelfilegar fyrir landsmenn alla. BSRB hvetur því fólkið í landinu til að minna þingmenn á mikilvægi öflugrar almannaþjónustu
66
þau raunfærnimatsverkefni sem eru í gangi hjá fræðslu- og símenntunarmiðstöðvum um allt land. Raunfærnimat getur mögulega stytt nám og verið fólki hvatning til að ljúka því.
Raunfærnimat er ætlað fólki 23 ára og eldra sem er með að lágmarki þriggja ára starfsreynslu ... í sinni starfsgrein. Á haustönn 2020 verða fjölmargar leiðir í boði fyrir fólk í ýmsum starfsstéttum. Nánari upplýsingar veitir hver miðstöð fyrir sig.
Höfuðborgarsvæðið
67
við RÚV. „Við höfum áhyggjur af þessari aukningu. Þetta hefur haldið áfram núna og við áttum ekki von á því. Það sem við höfum mestar áhyggjur af er aukinn fjöldi ungs fólks sem leitar til okkar. En svo getur verið önnur skýring. Hún er sú að fólk er orðið ... efnaskiptasjúkdóma, sama hlutfall nefndi taugasjúkdóma, öndunarfærasjúkdóma og smitsjúkdóma. Færri nefndu hjarta- og æðasjúkdóma, æxli, meltingarfærasjúkdóma eða aðrar ástæður.
Ungu fólki fjölgar verulega.
Athygli vekur að á síðustu árum ... hefur hlutfall ungs fólks sem leitað hefur til VIRK aukist verulega. Árið 2010 voru um 17 prósent félagsmanna BSRB sem leituðu til virk 34 ára eða yngri en hlutfallið hafði nærri tvöfaldast og var komið í 33 prósent árið 2017. Hlutfallsleg aukning varð einnig ... hjá fólki á aldrinum 35 til 44 ára, úr 15 prósentum árið 2010 í 24 prósent árið 2017. Á móti lækkaði hlutfall 45 ára og eldri úr 68 prósent í 44 prósent á sama tímabili.
Í samantektinni sem unnin var fyrir BSRB kemur fram að við lok þjónustu var nær
68
á vinnustað. Við sýnum einnig samstöðu þeim sem ekki fá notið þessa réttar, fólki sem býr í heimi þar sem reglurnar um þennan rétt gilda ekki um alla. Fólki sem á í sömu baráttu gegn arðráni og misnotkun sem mæður okkar og feður þurftu að heyja fyrir einni ... mögum ríkjum standa aðgerðalaus hjá í stað þess að standa með vinnandi fólki. Framtíð jarðarinnar og íbúa hennar er í húfi þegar græðgi fámenns forréttindahóps ógnar lífskjörum almennings og efnahagslíkanið sem sá hópur þröngvar uppá heiminn, þurrkar ... sem eru kjarninn í starfi okkar, en þau eru jöfnuður, virðing, þróun, lýðræði og friður. Einungis með því að stefna að slíkum markmiðum, í krafti sameiginlegra aðgerða og samstöðu, lifir vonin um betri heim. Heim þar sem reglur eru til hagsbóta fyrir fólk ....
Það er kominn tími til að breyta reglunum, varpa fyrir róða þeim fjötrum sem lýðræði og mannréttindi hafa verið hneppt í. Það verða stéttarfélögin sem láta þá von rætast, með því vinna að efla völd vinnandi fólks í borgum, bæjum og í dreifbýli, á vinnustöðum
69
Niðurstöður kjarakönnunar BSRB fyrir árið 2013 sýna fram á að meðal fólks í fullu starfi hafa konur ... launamunur á heildarlaunum fólks í fullu starfi innan BSRB mælist nú 11,4% samanborið við 12,5% á síðasta ári. Nokkuð breytilegt er hversu mikill kynbundni launamunurinn mælist eftir því hvort fólk starfar hjá ríki eða sveitarfélagi. Þannig mælist kynbundinn ... ..
.
.
.
.
.
.
Heildarlaun félagsmanna BSRB.
Meðaltal heildarlauna fólks í fullu starfi innan BSRB eru samkvæmt könnuninni 386.427 krónur á mánuði ... ..
.
.
.
.
.
Kynbundinn launamunur eftir launagreiðenda.
Könnunin leiddi í ljós að á meðal fólks í fullu starfi hjá sveitarfélögum eru konur að jafnaði með rúmlega 21% lægri heildarlaun
70
Víða hefur það sýnt sig að með því að stytta vinnutíma án þess að skerða laun hefur tekist að ná fram aukinni framleiðni. Vinnutilhögun fólks verður skipulagðari og nýting vinnutímans batnar. Vissulega er þetta breytilegt eftir atvinnugreinum og eðli ... starfa en rannsóknir leiða í ljós að þetta á sérstaklega við um vinnustaði þar sem fólk vinnur langa vinnudaga, líkt og mjög algengt er víða á Íslandi. .
BSRB hefur um árabil þrýst ... þess að jafnrétti náist á vinnumarkaði. Stytting vinnutíma gæti því aukið lífsgæði fólks og stuðlað að frekara jafnrétti. Því er miður að ekki eigi að skoða sérstaklega innan ráðuneytisins hvernig hægt sé að stytta vinnutíma og hvaða áhrif það myndi ... fram að talsverður fjöldi vill vinna minna en hann gerir í dag. Talsverður fjöldi svarenda tók líka fram að vinnan hefði mikil neikvæð áhrif á samverustundir með fjölskyldu, fólk upplifði meiri þreytu í störfum sínum en fyrir nokkrum árum og talsvert meira álag ... sem af þessu hlýst. Styttri vinnutími getur því haft jákvæð áhrif á lífsgæði fólks, hagsæld, framleiðni og jöfnuð. Víða hefur tekist að stytta vinnudaginn án þess að það hafi teljandi áhrif á afköst eða launakostnað. Það er því fátt því til fyrirstöðu að athuga
71
voru biðraðir orðnar býsna langar og mikill fjöldi fólks samankominn í Leifsstöð..
Mikil samstaða er hjá starfsfólki Isavia um aðgerðirnar en verkfallsverðir mættu klukkan að verða þrjú ... í nótt í verkfallsmiðstöð félaganna sem staðsett var stutt frá flugstöðinni. Þar var farið yfir stöðuna og vestum dreift og að lokum var fólki deilt niður á mismunandi stöðvar, enda verkfallssvæðið stórt ... en fulltrúi SFR rakst m.a. á tvo erlenda ferðamenn sem stóðu fremst í langri röð að öryggishliðinu. Þeir sögðust ekki skilja svona aðgerðir sem einungis bitnaði á saklausu fólki. En þeir höfðu misst af tengiflugi til Kanada og flugfélagið sýndi því lítinn ... skilning..
Allflestir voru þó sammála um að aðgerðirnar hefðu tekist vel og fólk hafi almennt sýnt þeim mikinn skilning. Næstu aðgerðir félaganna eru boðaðar milli kl. 04:00 og kl
72
var mikilvægur vettvangur samtals milli aðila vinnumarkaðarins á Norðurlöndum og norrænna vinnumarkaðsráðherra. Rætt var um áhrif grænna umskipta á mismunandi hópa og stéttir á Norðurlöndunum en rannsóknir sýna að elda fólk, fólk sem býr í dreifbýli og fólk án ... háskólamenntunar hefur meiri áhyggjur af störfum sínum vegna umskiptanna en yngra og menntaðra fólk sem býr í þéttbýli. Samhljómur var um að huga þurfi að mismunandi áhrif á þessa hópa í stefnumörkun um réttlát græn umskipti og mikilvægi þess að almenningur yrði
73
Félagar í BSRB standa nú vaktina um allt land vegna heimsfaraldursins sem geisar. BSRB leggur áherslu á að öryggi og heilsa fólks sé tryggð, sérstaklega í framlínustörfum, en einnig heilt yfir í vinnu og einkalífi. Þar til viðbótar höfum við lagt ... áherslu á að gripið verði til markvissra aðgerða sem hafa það að markmiði að tryggja afkomu fólks. Þá höfum við lagt ríka áherslu á stuðning til foreldra sem ekki geta unnið í fjarvinnu en þurfa að vera heima vegna samkomubanns sem skerðir leik- og grunn ... ráðstöfunartekjur þeirra sem missa vinnuna að hluta eða öllu leyti. Þá hafa ráðstafanir ríkja um allan heim til að reyna að hefta útbreiðslu veirunnar og ótti fólks lokað á ferðalög fólks á milli landa.
Vegna þessa standa fjölmörg fyrirtæki frammi ... fyrir gríðarlegum áskorunum í rekstri. Fyrirtæki í ferðaþjónustu fundu fyrst fyrir áhrifunum en með hertari samskiptareglum verða áhrifin víðtækari dag frá degi. Sem betur fer hefur náðst samstaða um það í samfélaginu að setja heilbrigði fólks í fyrsta sæti ... launafólki greiðslur í sóttkví. Einnig tókst að tryggja að foreldrar barna yngri en 13 ára og foreldrar barna yngri en 18 ára sem fá þjónustu samkvæmt lögum um þjónustu við fatlað fólk með langvarandi stuðningsþarfir fengju líka laun þrátt fyrir fjarveru
74
fólki og þeirra aðstæðum.
Stundum eru sögurnar sem við segjum of einfaldar og þessar sögur geta ýtt undir fordóma og stuðlað að sundrung. Það hefur alvarlegar afleiðingar fyrir samfélagið ef þesskonar sögur ná undirtökum í umræðunni ... hefur verið verulega vanfjármagnað síðustu ár. Ekki er minnst á stóraukið álag vegna heimsfaraldurins eða rannsóknir sem hafa sýnt neikvæð áhrif arðsemiskröfu á þjónustu, laun og starfsaðstæður fólksins sem veitir þjónustuna.
Nú í aðdraganda kjarasamninga ... eigi að hafa sem minnst afskipti af markaðnum og raunar lífi fólks almennt. Það er í raun óskiljanlegt að þessari sögu hafi ekki verið kastað í sjóinn þegar bankarnir hrundu árið 2008. Fyrir þau sem ekki lærðu af reynslunni í hruninu má nefna önnur dæmi ....
Nú hefur sprottið upp ný saga sem hefur verið endurtekin undanfarnar vikur og mánuði með mismunandi tilbrigðum. Þessi nýja saga gengur út á að alltof mörg starfi hjá hinu opinbera og hversu ótrúlega há laun þetta fólk fái. Eins og með aðrar sögur ... . aldarinnar var það oft í láglauna- og þjónustustörfum sem áður var sinnt innan veggja heimilisins, og fólk sagði sér að þessi störf væru lítils virði.
Allar þessar sögur, þessar gömlu tuggur, ýta undir það viðhorf að hver einstaklingur beri
75
hvatt var til þess ungt fólk verði virkjað betur til starfa í baráttu launafólks. Þar segir að verkalýðsbaráttan þurfi á ungu fólki að halda og ungt fólk þurfi á henni að halda sömuleiðis.
Michael D. Higgins, forseti Írlands, flutti afar öfluga
76
Kynntar verða niðurstöður nýrrar rannsóknar, sem unnin var fyrir Öryrkjabandalag Íslands af Rannsóknarsetri í fötlunarfræðum og Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands, um reynslu fatlaðra íbúa og sveitarfélaga eftir flutning málefna fatlaðs fólks frá ríki ... :.
13.00 Setning: Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalags Íslands. .
13.10 Reynsla fatlaðs fólks og öryrkja sem íbúar sveitarfélaga – Helstu niðurstöður ... .
Soffía Lárusdóttir framkvæmdastjóri búsetudeildar Akureyrarbæjar.
16.00 Fyrirspurnir og umræður . .
16.15 Viðhorf almennings til fatlaðs fólks, öryrkja
77
Sveitarfélög landsins eru að mismuna starfsfólki með því að neita að greiða því sömu laun fyrir sömu störf, á sömu vinnustöðum. Um er að ræða fólk sem sinnir ... (um 140.000kr) en annarra. Sveitarfélögin sýna þannig fólki sem vinnur gjarnan hlið við hlið, í sömu starfsheitum innan sömu stofnana sveitarfélaga; t.d innan leikskóla, grunnskóla, heimila fatlaðs fólks, íþróttamannvirkja og áhaldahúsa, óbilgirni
78
erfitt með að ná endum saman og á sú lýsing nú við um tæpan helming vinnandi fólks á Íslandi samanborið við ríflega þriðjung í fyrra. Meira en helmingur einstæðra mæðra og ungra kvenna býr við slæma andlega heilsu og vaxandi húsnæðiskostnaður íþyngir ... leigjendum og ungu fólki.
Þetta er á meðal þess sem fram kemur í nýrri skýrslu Vörðu -Rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins um lífsskilyrði launafólks sem birt er í dag. Almennt gefur skýrslan til kynna versnandi hag vinnandi fólks í landinu
79
ríkisins eigi að vera sé ekki lengur til staðar. Reglulega hefur gróflega verið vegið að starfsheiðri starfsmanna ríkis og sveitarfélaga – fólks sem einmitt sinnir þeim störfum sem við byggjum samfélagsgerð okkar á. Opinberlega er talað um að leita verði ... leiða til að minnka réttindi þessa fólk, gefið er í skyn að þeir sinni ekki störfum sínum sem skyldi og þeim þurfi að fækka enn frekar. .
Yfirgnæfandi meirihluti opinberra ... % starfsmanna hins opinbera eru konur og störf fólksins í almannaþjónustunni er sá grunnur sem við byggjum samfélagsgerð okkar á. Það er hagur heildarinnar að halda úti slíku öryggisneti og það eykur lífsgæði okkar sem þjóðar ... velferðarkerfisins er fólkið sem innan þess starfar. Þess vegna á starfsfólk hins opinbera betra skilið frá æðstu yfirmönnum sínum en þær köldu kveðjur sem því hafa borist að undanförnu
80
að lykilstarfsfólkið er ekki fólkið á gólfinu sem býr til verðmætin, en það er önnur saga.
Í þessum nýjustu umkvörtunum er vitnað í bráðabirgðatölur Hagstofunnar um þróun starfsmannafjölda og heildarlaunagreiðslna á síðasta ári. Á árinu 2021, sem við vitum öll ... . Þrátt fyrir að sæmilega skynsamt fólk sem rýnir í tölurnar átti sig á því að þær sýni allt aðra mynd. Það er sama hvar borið er niður. Við getum skoðað meðaltal grunnlauna eða reglulegra heildarlauna hjá hópum innan BSRB, ASÍ eða BHM. Staðan er alltaf sú ... að blöskra þessi stanslausi áróður sem talsmenn samtaka atvinnurekenda láta dynja á opinberum starfsmönnum. Áróður sem dynur daginn út og daginn inn á starfsfólki sem helgar störf sín þjónustu við fólkið í landinu. Þetta starfsfólk veitir okkur hinum ... sér ítrekað tækifæri til að níða skóinn af þessu fólki með því að gefa í skyn að það sé ofhaldið í launum og jafnvel að fækka mætti hressilega í þeirra hópi.
Staðreyndin er sú að starfsfólk ríkis og sveitarfélaga vinnur oft á tíðum erfið störf ... fyrir lægri laun en starfsfólk á almenna markaðinum. Atvinnurekendur og talsmenn þeirra ættu að gera sér far um að þakka þessu fólki fyrir að halda atvinnulífinu gangandi með sínum störfum í stað þess að standa í áróðursherferð gegn