141
með hæstu launin á vinnumarkaði. Það eru engin takmörk á því hvað spunameisturum auðvaldsins dettur í hug þegar ráðast skal á þau kerfi, sem leggja grunninn að sameiginlegri velferð okkar. Nú hrópa þeir á torgum að opinbera starfsmenn með háu launin ... á vinnumarkaði. Höfum í huga að hér erum við m.a. að tala um starfsfólk Landhelgisgæslunnar, félagsþjónustunnar, allra skóla landsins, bráðamóttökunnar, starfsfólk Barna- og unglingadeildar Landspítalans, fangaverði, skólaliða, hjúkrunarfræðinga, félagsliða ... , stuðningsfulltrúa, lækna og lögregluþjóna og öll önnur störf sem halda samfélagi okkar uppi alla daga, svo atvinnuvegirnir geti keyrt á fullum afköstum.
Skýrslur Kjaratölfræðinefndar passa ekki áróðrinum.
Heildarsamtök á vinnumarkaði ... hafa með sér mjög öflugt samstarf á vettvangi Kjaratölfræðinefndar. Nefndin er samstarfsvettvangur aðila vinnumarkaðarins og byggir á samkomulagi frá 15. maí 2019. Nefndinni er meðal annars ætlað að stuðla að því að aðilar samkomulagsins hafi sameiginlegan skilning á eðli ... og launaþróun á íslenskum vinnumarkaði. Þessar upplýsingar gætu trúlega gagnast bæði hagsmunasamtökum atvinnurekenda, alþingismönnum og verðandi ráðherrum ef þessir aðilar hefðu einhvern áhuga á kynna sér bestu upplýsingar um launasetningu á íslenskum
142
úr sjálfbærni þess.
Umrædd 3,5% af iðgjaldsstofni hafa verið hluti af heildariðgjaldi sem hefur farið til samtryggingarhluta lífeyrissjóða á opinberum vinnumarkaði í áratugi. Í þeirri vegferð að jafna lífeyrisréttindi milli markaða var ákveðið að jafna ... réttindi meirihluta fólks á almennum vinnumarkaði upp á við til að þau væru í samræmi við réttindi fólks á opinberum vinnumarkaði, en það var gert með hækkun iðgjalda til lífeyrissjóða um 3,5%. Árið 2016 sömdu ASÍ og SA um að ráðstafa mætti þessari viðbót ... til tilgreindarar séreignar. Sú ákvörðun var ekki gerð í samráði við opinbera vinnumarkaðinn og myndi fela í sér grundvallarbreytingu á skipan lífeyrismála á opinberum vinnumarkaði.
Sú ráðstöfun tilgreindrar séreignar sem um ræðir hér mun að mati BSRB leiða ... fyrir kynin, lífslíkur, ævitekjur o.þ.h.
.
II. Markmiðið með jöfnun lífeyrisréttinda á milli opinbera og almenna vinnumarkaðarins var að samræma lífeyrisréttindi og auka sjálfbærni kerfisins. Lögfesting tilgreindrar séreignar ... gengur þvert á þau markmið.
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar segir m.a. um lífeyrismál:.
.
Grænbók um lífeyrismál verður unnin í samvinnu við aðila vinnumarkaðarins og lífeyrissjóði á fyrri hluta
143
upp áreitni eða annað ofbeldi og fleira.
„Við þurfum öll að axla ábyrgð á ákalli eftir breytingu á menningu og hugarfari. Við erum hagsmunaaðilar starfsfólks á vinnumarkaði. Það er okkar að berjast gegn óréttlæti og styðja við þá sem brotið ... þess hugarfars er auðvitað fólgið í því að það er ekki áhorfandans að meta heldur þolandans. Þá gleymist einnig sú staðreynd að staða kvenna er önnur en karla, á vinnumarkaði og í samfélaginu. Þannig eru dæmi um að konur séu ítrekað áreittar sem veldur ... því að þær upplifa þá hvert atvik sterkara fyrir vikið þar sem þeirra reynsla er sú að þetta sé ítrekað, þó að gerendur séu margir og byggt á ólíkum tengslum..
Áhrifaþættir á jafnrétti á vinnumarkaði og þar með laun eru nokkrir en það sem m.a ... . hefur áhrif eru kynskiptur vinnumarkaður, völd og áhrif. Kynferðisleg áreitni mælist í öllum starfsgreinum, mismikil en hún hefur mælst á bilinu 2% í störfum þar sem nær eingöngu konur líkt og hjá kennurum en mótspyrna gegn konum í „karlastörfum“ lýsir sér oft ... í kynbundinni og kynferðislegri áreitni..
Við þurfum öll að axla ábyrgð á ákalli eftir breytingu á menningu og hugarfari. Við erum hagsmunaaðilar starfsfólks á vinnumarkaði. Það er okkar að berjast gegn óréttlæti og styðja við þá sem brotið
144
Hér í jafnréttisparadísinni Íslandi og á árinu 2023 er við lýði kynbundinn launamunur, kynskiptur vinnumarkaður, kynbundið ofbeldi, kynbundinn framgangsmáti á vinnustöðum, kynbundin skipting á hinni svokölluðu ... kynskiptan vinnumarkað og kynbundinn launamun. Á mannamáli er þetta leiðrétting sem þýðir að laun hefðbundinna kvennastétta hækka hlutfallslega meira en hjá öðrum. Þetta þýðir ekki að laun kvenna verði hærri en laun karla heldur einungis jöfn. Þessi leið ... en hjá þeim sem starfa hjá ríkinu eða á almennum vinnumarkaði. Þetta ræðst af þeim aðgerðum sem gripið hefur verið til hjá sveitarfélögunum, sem nota hið svokallaða starfsmatskerfi við launamyndun starfsfólks. Starfsmat „metur ólík störf í mismunandi starfsstéttir út ... frá sömu viðmiðum og dregur þannig úr launamun vegna kynbundinnar skiptingar vinnumarkaðarins“. . Dæmi um þrjár aðgerðir.
Hér hafa þrjár aðgerðir verið nefndar sem forstöðumenn
145
prósent lægri en laun sambærilegra stétta á almennum vinnumarkaði. Í samkomulaginu frá 2016 var skýrt kveðið á um að þeim launamun eigi að útrýma á 6 til 10 árum. Ekkert hefur bólað á útfærslu á þessu frá viðsemjendum og því ekkert annað að gera ... en að draga kröfuna fram í kjarasamningsviðræðunum.
Þá hefur bandalagið krafist þess að áfram verði samið svokallaða launaþróunartryggingu að norrænni fyrirmynd sem samið var um í rammasamkomulagi aðila vinnumarkaðarins 2015. Með slíkri ... launaþróunartryggingu er opinberum starfsmönnum tryggt það launaskrið sem verðu á almennum vinnumarkaði. Með því er ætlunin að tryggja að laun opinberra starfsmanna sitji ekki eftir í almennri launaþróun
146
Varða – rannsóknarstofnun vinnumarkaðarins hefur hlotið styrk úr Vísindasjóði Orkuveitu Reykjavíkur, VOR til að framkvæma rannsókn á stöðu foreldra á Íslandi með tilliti til möguleika þeirra til að samræma fjölskyldu- og atvinnulíf út ... verkefnisins að nálgast kynjajafnrétti á vinnumarkaði út frá umönnunarbyrði barna og skoða með heildrænum hætti hvort uppbygging innviða samfélagsins þegar litið er til skólakerfisins samræmist réttindum foreldra til orlofs og veikindaréttar vegna barna ... OR.
Varða – Rannsóknastofnun vinnumarkaðarins var stofnuð í maí 2020 af Alþýðusambandi Íslands og BSRB og sinnir fjölbreyttum rannsóknum er varða lífskjör fólks í víðu samhengi auk þess að sinna rannsóknaþjónustu fyrir aðildarfélög ASÍ
147
Fæðingarorlof feðra hefur umbylt íslensku samfélagi og hefur gert feður virkari í uppeldi barna sinna en er einnig lykilþáttur í því að jafna stöðu kynja á vinnumarkaði, sagði Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra ... hún að til standi að lengja fæðingarorlofið úr níu mánuðum í tólf. Hún sagði einnig að það hafi skipt sköpum fyrir fæðingarorlofskerfið á Íslandi að aðilar vinnumarkaðarins hafi verið með frá upphafi og það væri fjármagnað með tryggingargjaldinu.
BSRB
148
í lok mars 2019.
Á meðal þess sem rætt var á fundinum var árangurinn sem náðst hefur með samtali aðila vinnumarkaðarins við stjórnvöld sem farið hefur fram á reglulegum fundum frá því í desember 2017 og þau mál sem unnið ... á milli opinbera og almenna vinnumarkaðarins og um snemmtöku lífeyris.
Stóra málið á þingi BSRB í haust.
Forystufólk aðildarfélaga bandalagsins mun halda áfram að stilla saman strengi sína í aðdraganda kjarasamninga nú þegar undirbúningur
149
með forystu í hagsmuna- og réttindabaráttu starfsmanna í almannaþjónustu hjá ríki, sveitarfélögum og á almennum vinnumarkaði gagnvart atvinnurekendum og stjórnvöldum og stuðla að bættu velferðarsamfélagi.
Bandalagið fer einnig með samningsrétt ... þjónustu til félagsmanna. Þá vinnur bandalagið að fræðslu-, upplýsinga- og menningarstarfsemi ásamt jafnri meðferð einstaklinga á vinnumarkaði.
Það er ástæða til að fagna 75 ára afmælinu með því að horfa um öxl á það góða starf sem unnið
150
körlum kleift að verja auknum tíma með fjölskyldum sínum með sveigjanlegri og fyrirsjáanlegri vinnutíma, mikilvægi á góðu samspil fjölskyldu og atvinnulífs og hvernig jafnræði á heimilum fólks skilar sér í auknu jafnrétti á vinnumarkaði ... . .
Áramótin ganga í garð með nokkurri óvissu á opinberum vinnumarkaði. Fjárlög næsta árs gera ráð fyrir niðurskurði mjög víða í hinu opinbera kerfi og enn eigum við eftir að sjá hvernig margar af stofnunum landsins bregðast við minni fjárheimildum. Þá er enn ... ósamið um nýja kjarasamninga á opinberum vinnumarkaði. .
Margt bendir til þess að stuttir kjarasamningar verði gerðir að þessu sinni til að skapa svigrúm til gerð lengri samninga ... ..
Með því á ég við að gott samspil fjölskyldu- og atvinnulífs verði tryggt og þannig verði launafólki gert kleift að sinna því vel sem mestu skiptir og okkur er dýrmætast, fjölskyldum okkar og ástvinum. Að jafna stöðu fólks á heimilum og á vinnumarkaði eykur jafnrétti ... í greiðsluþakinu og ótrygga stöðu á vinnumarkaði. .
Eitt helsta verkefni okkar ætti því að vera að búa svo um að karlar sjái sér fært að nýta rétt sinn til fæðingarorlofs. Þannig gefst
151
Nýrrar ríkisstjórnar bíður risavaxið verkefni við að viðhalda stöðugleika á vinnumarkaði. Formannaráð BSRB, sem kom saman fyrir helgi ... ríkisstjórnar bíða erfiðar áskoranir við að viðhalda stöðugleika á vinnumarkaði. Þar er mikilvægt að einblína ekki aðeins á efnahagslegan stöðugleika, enda verður hann ekki til án þess að félagslegur stöðugleiki sé tryggður
152
12.15 með „vinnuverndarforrétti” (léttur hádegisverður) sem verður upphitun fyrir það sem koma skal. Markmið fundarins er að kalla eftir áhersluatriðum í vinnuvernd frá sem flestum aðilum á íslenskum vinnumarkaði ... fer fram umræða á vinnuborðum um stefnumótun í vinnuvernd til 2020. Ráðstefnunni lýkur kl. 16..
Óskað er eftir víðtækri þátttöku aðila vinnumarkaðarins, þjónustuaðila
153
er þess krafist að stjórnvöld grípi þegar í stað til tímabundinna aðgerða til að bæta kjör atvinnulausra og auki einnig stuðning við lágtekjufólk til lengri tíma.
Könnun sem Varða – rannsóknarstofnun vinnumarkaðarins framkvæmdi ... ,“ segir meðal annars í ályktun formannaráðs BSRB. Þar er einnig kallað eftir auknum stuðningi við tekjulægstu hópana á vinnumarkaði með því að hækka barnabætur, vaxtabætur og húsnæðisbætur.
BSRB kallar einnig eftir því að stofnstyrkjum
154
Ný skýrsla Vörðu – Rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins sýnir að staða þeirra sem starfa við ræstingar er verri en þeirra sem eru í öðrum störfum á öllum mælikvörðum.
Tæplega 6 af hverjum 10 sem starfa við ræstingar eiga erfitt með að ná ... gríðarlega mikilvægum störfum sem að mælist með talsvert verri lífsskilyrði á öllum mælikvörðum en annað fólk á vinnumarkaði. Það er auðvitað óboðlegt og ljóst að þurfi að taka til hendinni til að tryggja fólki sem starfar við ræstingar ásættanleg launakjör
155
Lesa má ræðu Garðars hér..
Jafnrétti á vinnumarkaði var meðal þess sem Arna Jakobína Björnsdóttir, formaður Kjalar, stéttarfélags starfsmanna í almannaþjónustu, fjallaði um þegar hún ávarpaði baráttufund í Borgarnesi.
„Eitt stærsta ... ranglæti á vinnumarkaði sem enn og aftur þarf að gera uppreisn gegn, er launamismunur á milli karla og kvenna. Hvers vegna er enn verið að berjast við þau viðhorf að karlar og konur eigi að fá sömu laun fyrir sömu vinnu? Af hverju er það ekki sjálfsagt ....
Lesa má ræðu Kristínar hér..
Við Íslendingar teljum okkur vera menntaða þjóð og því gæti það komið einhverjum á óvart að menntunarstig á íslenskum vinnumarkaði er þrátt fyrir allt lágt og margir sem aðeins hafa lokið skyldunámi, sagði Karl
156
var umsjónar- og ábyrgðaraðili verkefnisins en fulltrúar frá aðilum vinnumarkaðarins sátu í stýrihópi þess. 12 fyrirtæki og stofnanir tóku þátt í verkefninu, um 30 vinnustaðir innan mismunandi starfsgreina, svo sem verslunar og þjónustu, fræðslu ... á lykiltölum fjarveru almennt yfir á opinberan og almennan vinnumarkað því fjöldi og gerð fyrirtækja og stofnanna sem tók þátt í þróunarverkefninu var takmarkaður og starfsmannahópurinn sem til skoðunar var einsleitur. Sem dæmi má nefna að konur eru þrír fjórðu ... hlutar þátttakenda og 70% af þeim voru á opinbera vinnumarkaðinum, flestar á leikskólum og sjúkrastofnunum þar sem veikindi hafa oft verið meiri en á öðrum opinberum vinnustöðum, sem takmarkar mjög yfirfærslugildi talnanna. .
Nánari upplýsingar
157
eftir að launajafnrétti var leitt í lög. Íslenskar og erlendar rannsóknir sýna að kynskiptur vinnumarkaður er ein helsta skýringin á launamuni kynjanna. Síðustu ár hefur ýmislegt áunnist í vinnu gegn kynbundnum launamun en áherslan hefur almennt verið á að leiðrétta ... launamun innan vinnustaðarins líkt og með jafnlaunavottun en ekki þvert á vinnustaði sem heyra undir sama atvinnurekanda. Fram til þessa hefur því lítil sem engin áhersla verið lögð á að vinna gegn launamun sem stafar af kynskiptum vinnumarkaði. Fjölmargar ... tillögum til aðgerða til að útrýma launamun sem stafar af kynskiptum vinnumarkaði fyrir ári síðan. Í kjölfar tillagnanna skipaði forsætisráðherra aðgerðahóp um launajafnrétti, sem samtök launafólks á einnig sæti í, sem hefur það hlutverk að byggja
158
Ný könnun Vörðu – Rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins leiðir í ljós að fjögur af hverjum tíu á vinnumarkaði eiga erfitt með að ná endum saman og svipað hlutfall gæti ekki mætt óvæntum 80.000 kr. útgjöldum án þess að stofna til skuldar. Hærra ... hlutfall nú en fyrir ári síðan hefur ekki efni á grunnþáttum fyrir börnin sín. Þetta er á meðal þess sem fram kemur í nýrri skýrslu Vörðu -Rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins um lífsskilyrði launafólks sem birt var í dag. Almennt gefur skýrslan til kynna
159
Í bréfinu er bent á að samningar aðila vinnumarkaðarins er forsenda norræna vinnumarkaðskerfisins og grundvöllur að norrænni velferð. Norræna vinnumarkaðskerfið er það fyrirkomulag sem hefur skilað hvað mestum hagvexti, samkeppnishæfni og að takast ... á við breytingar á vinnumarkaði í sátt. Sett er fram krafa um að finnska ríkisstjórnin dragi til baka tillögurnar sem takmarka frjálsan samningsrétt og lýðræðisleg réttindi launafólks..
Formenn ... vinnumarkaðarins eru forsenda norræna vinnumarkaðskerfisins og grundvöllur að norrænni velferð. Norræna vinnumarkaðskerfið er það fyrirkomulag sem hefur skilað hvað mestum hagvexti, samkeppnishæfni og árangri við að takast á við skipulagsbreytingar í sátt. Norræn ... ríkisstjórnin dragi til baka tillögurnar sem takmarka frjálsan samningsrétt og grundvallar lýðræðisleg réttindi á vinnumarkaði. Við erum ekki á móti breytingum sem eru nauðsynlegar til að skapa samkeppnishæfni og heilbrigðan efnahag að teknu tilliti
160
BSRB og Alþýðusamband Íslands hafa ákveðið að setja á fót rannsóknarstofnun í vinnumarkaðsfræðum til að efla rannsóknir á sviði vinnumarkaðar, félags- og efnahagsmála. Norræn heildarsamtök á vinnumarkaði starfrækja mörg hver slíkar stofnanir