Równouprawnienie i równe traktowanie na rynku pracy stanowią przewodnią zasadę we wszystkich działaniach Federacji BSRB, która dąży do tego, aby rząd i pracodawcy podejmowali systematyczne kroki na rzecz równości, zapewniając wyrównane szanse oraz sprawiedliwe traktowanie wszystkich osób na rynku pracy. Szczególny nacisk należy położyć na zagwarantowanie równego statusu i dostępu do możliwości niezależnie od rasy, pochodzenia etnicznego, klasy społecznej, religii, przekonań, niepełnosprawności, ograniczonej zdolności do pracy, wieku, orientacji seksualnej, tożsamości płciowej, cech płciowych, ekspresji płciowej, języka, miejsca zamieszkania, a także statusu społecznego lub ekonomicznego. Federacja BSRB aktywnie angażuje się w działania na rzecz włączenia społecznego oraz wzmocnienia pozycji grup marginalizowanych. Edukacja w zakresie równości, różnorodności kulturowej i włączenia społecznego powinna być obowiązkowa na wszystkich poziomach systemu edukacji oraz na rynku pracy.
Sytuacja płci na rynku pracy
Podział rynku pracy ze względu na płeć jest jedną z głównych przyczyn nierówności płac w Islandii. Udział kobiet w rynku pracy jest bardzo wysoki, jednak około jedna trzecia z nich pracuje na niepełny etat, ponieważ to kobiety ponoszą większą część odpowiedzialności za obowiązki rodzinne i domowe. Kobiety zazwyczaj dłużej pozostają poza rynkiem pracy po narodzinach dziecka, co negatywnie wpływa na ich dochody, rozwój potencjału zawodowego oraz możliwości kariery. Znacząca różnica występuje również w obsadzaniu stanowisk decyzyjnych i wpływowych, gdzie dominują mężczyźni. Ogólnie rzecz biorąc, po uwzględnieniu zarówno pracy płatnej, jak i niepłatnej, tydzień pracy kobiet jest dłuższy niż tydzień pracy mężczyzn. Należy podjąć zdecydowane działania w celu eliminacji nierówności w zakresie statusu i wynagrodzeń między płciami, a także wobec osób o pochodzeniu obcym, osób LGBTQ+ oraz osób z ograniczoną zdolnością do pracy.
Włączenie społeczne
BSRB kładzie duży nacisk na integrację grup marginalizowanych, takich jak imigranci, osoby o pochodzeniu zagranicznym, osoby z niepełnosprawnościami oraz osoby LGBTQ+. Włączenie społeczne oznacza uwzględnianie różnorodności społecznej we wszystkich obszarach życia, w tym w kształtowaniu rynku pracy i społeczeństwa, gdzie każdy może aktywnie uczestniczyć, a różne grupy mają realny wpływ na procesy decyzyjne. Odpowiedzialność za włączenie społeczne spoczywa na całym społeczeństwie, a miejsca pracy powinny podejmować systematyczne działania promujące szacunek dla różnorodności, wielokulturowości i integracji.
Narastająca polaryzacja w debacie publicznej prowadzi do podziałów i wrogości wobec imigrantów, co stoi w sprzeczności z podstawowymi wartościami równości, solidarności i człowieczeństwa. Promowane jest błędne przekonanie, że imigranci stanowią obciążenie dla społeczeństwa, podczas gdy w rzeczywistości przyczyniają się oni do wzrostu gospodarczego. Imigranci na Islandii to na ogół dobrze wykształcone, młode i zdrowe osoby, jednak znaczna część z nich wykonuje prace poniżej swoich kwalifikacji.
Szczególną uwagę należy zwrócić na dzieci, zwłaszcza te z rodzin imigrantów pierwszego i drugiego pokolenia, przede wszystkim w systemie edukacji. Warto podkreślić, że udział w rynku pracy mężczyzn i kobiet o pochodzeniu zagranicznym jest wyższy niż w przypadku osób urodzonych na Islandii. Badania pokazują również, że ponad połowa imigrantów planuje osiedlić się w Islandii na stałe.
BSRB apeluje, aby rząd i pracodawcy podjęli natychmiastowe działania na rzecz uwzględnienia sytuacji imigrantów i budowy społeczeństwa opartego na włączeniu społecznym. Należy docenić ich wkład w rozwój kraju i wyeliminować nierówności na rynku pracy w zakresie możliwości zawodowych i rozwoju kariery. Ważnym krokiem jest ułatwienie imigrantom uznawania wykształcenia i doświadczenia zdobytego za granicą oraz zapewnienie szerszego dostępu do doradztwa zawodowego, oceny kompetencji i ścieżek edukacyjnych, które wzmocnią ich pozycję na rynku pracy. Niezbędne jest również inwestowanie w wysokiej jakości nauczanie języka islandzkiego dla dzieci i dorosłych, a także wprowadzenie bezpłatnych lekcji języka islandzkiego w godzinach pracy.
Społeczeństwo przyjazne rodzinom
BSRB podkreśla, że budowa społeczeństwa przyjaznego rodzinom wymaga konsekwentnego uwzględniania wyrównania obciążenia pracą płatną i niepłatną we wszystkich strategiach publicznych i planach budżetowych. Wydłużenie urlopu rodzicielskiego do 12 miesięcy stanowi istotny krok naprzód w tym zakresie. Jednak obowiązujące przepisy nie gwarantują równego uczestnictwa rodziców w korzystaniu z urlopu rodzicielskiego. Statystyki pokazują, że kobiety znacznie częściej niż mężczyźni przedłużają urlop rodzicielski, aby zapewnić dziecku opiekę do momentu rozpoczęcia edukacji przedszkolnej, co prowadzi do ich przedłużającej się nieobecności na rynku pracy.
Kobiety korzystają średnio z około 7 miesięcy urlopu rodzicielskiego, podczas gdy mężczyźni wykorzystują jedynie około 4 miesiące. Dodatkowo około 20% kobiet przedłuża urlop rodzicielski poza ustawowy okres, co wywiera znaczący, negatywny wpływ na ich dochody, możliwości rozwoju zawodowego oraz prawa emerytalne. Równe uczestnictwo płci w urlopie rodzicielskim wspiera podstawowy cel przepisów, którym jest zapewnienie dziecku bliskiego kontaktu z obojgiem rodziców oraz umożliwienie rodzicom godzenia życia rodzinnego z zawodowym.
Należy zagwarantować, aby świadczenia odpowiadające płacy minimalnej pozostały nienaruszone, a wysokość wypłat z tytułu urlopu rodzicielskiego i zasiłków rodzicielskich nie była niższa niż płaca minimalna. Równocześnie należy zadbać, aby limity maksymalnych świadczeń nie zniechęcały mężczyzn do korzystania z urlopu rodzicielskiego, wspierając tym samym równość w opiece nad dziećmi.
Prawo dzieci do bezpiecznej opieki dziennej zapewnianej przez instytucje publiczne bezpośrednio po zakończeniu urlopu rodzicielskiego powinno zostać zagwarantowane ustawowo. BSRB stanowczo sprzeciwia się wypłatom świadczeń domowych (heimgreiðslur), wprowadzanych przez niektóre samorządy. Kluczowe jest, aby pracownicy mieli możliwość reagowania na różne sytuacje życiowe, w tym prawo do płatnej nieobecności w pracy z powodu poważnych, długotrwałych chorób dzieci. Równie istotne jest zwiększenie uprawnień do płatnej nieobecności w przypadku choroby dzieci, niezależnie od ich liczby oraz w sytuacjach dotyczących chorób rodziców, partnerów, innych bliskich krewnych czy nagłych ciężkich sytuacji rodzinnych. Taka integracja życia osobistego i zawodowego prowadzi do większego zadowolenia z pracy, lepszych wyników, wyższej produktywności oraz zmniejszenia rotacji pracowników.
Przemoc i nękanie na tle płci i na tle seksualnym
Koniecznością jest eliminacja przemocy na tle płci, nękania seksualnego oraz wszelkich form przemocy w miejscu pracy, wynikających braku równouprawnienia między płciami. Aby wprowadzić trwałe zmiany w środowisku pracy, potrzebne są odpowiednia wiedza, determinacja i konkretne działania. Zgodnie z przepisami dotyczącymi równouprawnienia i bezpieczeństwa pracy, pracodawcy ponoszą szczególną odpowiedzialność za przeciwdziałanie nękaniu seksualnemu, nękaniu na tle płci oraz innym formom przemocy wobec pracowników lub podopiecznych w miejscu pracy. Pracodawcy i rząd są zobowiązani zapewnić, że istnieją jasne procedury postępowania w przypadku nękania i przemocy oraz że są one skutecznie przestrzegane. W sytuacjach, gdy w miejscu pracy dochodzi do przemocy lub nękania, konieczne jest zapewnienie wsparcia zarówno dla ofiar, jak i sprawców, a także ich współpracowników. Wszyscy pracownicy, w tym kadra kierownicza, powinni regularnie uczestniczyć w obowiązkowych szkoleniach dotyczących równouprawnienia oraz przeciwdziałania przemocy i nękaniu. Takie szkolenia są kluczowe dla budowania bezpiecznego i sprawiedliwego środowiska pracy.